3.1.2 Effect van de coronamaatregelen op het gebruik van cannabis

In deze paragraaf vatten wij gegevens samen uit onderzoeken onder de algemene bevolking, studenten in het hoger onderwijs en specifieke studies naar de impact van de coronacrisis op het cannabisgebruik.

De coronamaatregelen hebben verschillende effecten gehad op het gebruik van cannabis. Sommigen zijn minder gaan gebruiken, maar anderen zijn juist meer gaan gebruiken. Verschillende onderzoeken suggereren dat het aandeel cannabisgebruikers in Nederland dat méér cannabis is gaan gebruiken groter is dan het aandeel gebruikers dat minder is gaan gebruiken, maar dat blijkt niet uit alle onderzoeken (zie onderstaande tabel). Uit een trendspotteronderzoek in Europa blijkt dat sommige incidentele gebruikers minder cannabis zijn gaan gebruiken of tijdelijk zijn gestopt tijdens de lockdown-periode, terwijl frequente cannabisgebruikers vaak meer cannabis gingen gebruiken ​[1]​. De resultaten van de onderzoeken dienen voorzichtig te worden geïnterpreteerd, vanwege de verschillende onderzoekspopulaties en meetmomenten. De corona-maatregelen veranderen doorlopend en kunnen op verschillende wijze invloed hebben op het gebruik van cannabis.

Studenten in Nederland

De Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs onderzocht in 2021 voor het eerst de mentale gezondheid en het middelengebruik onder studenten in het Hoger Beroepsonderwijs (HBO) en het wetenschappelijke onderwijs (universiteit) ​[6]​. Het gaat om een landelijk onderzoek waaraan 28.442 studenten deelnamen, verdeeld over 15 instellingen voor hoger onderwijs. Studenten werden ook bevraagd over de verandering in hun cannabisgebruik ten gevolge van de coronapandemie. De meeste studenten (57%) gaven aan dat de vraag voor hen niet van toepassing was, vermoedelijk omdat zij geen cannabis gebruikten. Van diegenen die wel cannabis gebruikten gaf de helft (49%) aan dat hun cannabisgebruik niet veranderd was, 23% gaf aan minder cannabis te gebruiken en 28% gaf aan vaker cannabis te gebruiken dan voor de coronapandemie.

Cannabisgebruikers

Via social media werd een enquête uitgezet door het Trimbos-instituut onder 1.563 cannabisgebruikers ​[2]​. Respondenten gebruikten vóór de lockdown cannabis maandelijks of meer frequent (67,9% gebruikte cannabis (bijna) dagelijks), en hun gemiddelde leeftijd was 33 jaar. Na invoering van de coronamaatregelen gaf 49,1% aan even vaak cannabis te gebruiken als daarvoor, 41,3% gaf aan vaker te gebruiken, slechts een klein deel van de respondenten gaf aan minder vaak te gebruiken (6,6%) of (tijdelijk) te zijn gestopt (2,8%). Alle deelnemers samengenomen rookten per gebruiksdag gemiddeld 0,7 joint meer dan vóór ingang van de coronamaatregelen (van 3,0 naar 3,7 joints). Onder degenen die méér joints waren gaan gebruiken, ging het om een toename van gemiddeld 2,8 naar 4,6 joints per dag.

Veruit de belangrijkste reden om vaker te gebruiken was verveling (78,4% van degenen die meer zijn gaan gebruiken). Daarna volgden stress (36,3%), mentale gezondheid (30,1%) en eenzaamheid (29,6%). Het verminderen van stress, angst of eenzaamheid werd ook in ander onderzoek genoemd als reden voor gebruik ​[3]​.

Uitgaanders in Nederland

In het kader van het Grote Uitgaansonderzoek 2020 (HGU 2020) zijn de effecten van de coronacrisis op het middelengebruik onder jongeren en jongvolwassenen (16 t/m 35 jaar) twee keer in kaart gebracht. Het eerste onderzoek werd uitgevoerd in april en mei 2020, tijdens de eerste lockdown ​[4]​. De resultaten zijn samengevat in de tabel hieronder.

In september en oktober is een tweede onderzoek uitgevoerd ​[5]​. In dit vervolgonderzoek is teruggekeken op zowel de periode van de eerste lockdown (15 maart – 1 juni 2020) als de periode van de versoepelingen van de coronamaatregelen (1 juni – 1 september 2020). In de periode van de lockdown is een grotere groep cannabisgebruikers op meer dagen cannabis gaan gebruiken (39,6%) dan op minder dagen (27,0%) vergeleken met 2019. Tijdens de periode van de versoepelingen gebruikten even veel cannabisgebruikers cannabis op meer dagen (32,2%) als op minder dagen (32,6%) vergeleken met 2019. Rond een derde gebruikte tijdens de lockdown en tijdens de versoepelingen evenveel als in 2019.

Cannabisgebruikers uit de Global Drug Survey (GDS)

Op 4 mei 2020 startte de Global Drug Survey (GDS), een online onderzoek naar de impact van corona op het gebruik van alcohol en drugs ​[7]​. De eerste resultaten werden gepubliceerd op 2 juni 2020. Er deden meer dan 40.000 respondenten mee aan dit wereldwijde internationale onderzoek, waarvan 3.300 uit Nederland. Voor Nederland werd gevonden dat onder laatste-jaar-cannabisgebruikers het aantal dagen waarop men cannabis gebruikte was gedaald bij 15,2%, gelijk gebleven bij 39,1%, en gestegen bij 45,7%.

Studenten van de Wageningen University & Research

In mei 2020 vulden 1.484 studenten van de Wageningen University & Research een digitale vragenlijst in over hun welzijn tijdens de coronacrisis ​[8]​. Studenten rapporterden of er verandering was in de frequentie van hun cannabisgebruik in een gemiddelde week. Er werd geen verandering gevonden in het gebruik van cannabis vóór en na de eerste coronamaatregelen onder deze studenten.

Professionals voor psychische hulp

Op een landelijke vragenlijst die werd uitgezet onder professionals in de frontlinie van de psychische hulp werd gereageerd door 1.862 respondenten (gemiddelde leeftijd 43,7 jaar) ​[9]​. In dit onderzoek werden de hulpverleners ondervraagd en niet de cliënten. De gegevens werden verzameld van 23 juni tot en met 20 juli 2020. Van de totale steekproef hulpverleners voor psychische hulp was sinds de start van de coronacrisis 1,3% meer cannabis gaan gebruiken en was 0,5% minder cannabis gaan gebruiken.

Aanvullende informatie