Hoe verhoudt het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen onder jongeren in Nederland zich tot andere landen in Europa?

In het kort: In 2024 had gemiddeld 8,5% van de 15-16-jarige scholieren uit de ESPAD-landen ooit slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt zonder doktersrecept, met Litouwen en Polen als koplopers. Het gebruik ligt in Nederland (10,0%) boven dit gemiddelde. Tussen 1995 en 2024 schommelde het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen zonder doktersrecept onder 15-16-jarige Europese scholieren rond de 7%.

Het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen zonder doktersrecept is onder 15-16-jarige scholieren in Nederland hoger dan gemiddeld

In 2024 had gemiddeld 8,5% van de 15-16-jarige scholieren uit 37 ESPAD-landen ooit in het leven slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt zonder doktersrecept ​[1]​. Het gemiddelde is berekend over de deelnemende landen, zonder rekening te houden met verschillen in bevolkingsomvang. Zie ook: ‘Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina’.

Het gebruik ooit in het leven was het hoogst in Litouwen (22%) en Polen (18%), en het laagst in Roemenië (2,5%) en Moldavië (2,1%). Nederland scoorde met 10% iets boven het gemiddelde.

Het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen zonder doktersrecept in Europa is hoger onder meisjes dan onder jongens

In 2024 was in de ESPAD-landen het percentage 15- en 16-jarige scholieren dat ooit slaap- of kalmeringsmiddelen zonder doktersrecept had gebruikt hoger onder meisjes dan onder jongens (10 % versus 6,4%). Dit verschil was het grootst in Litouwen, waar het slaap- en kalmeringsmiddelengebruik zonder doktersrecept ruim twee keer zo hoog was onder meisjes (31%) als onder jongens (14%). Ook in Nederland was het slaap- en kalmeringsmiddelengebruik zonder doktersrecept hoger onder meisjes (13%) dan onder jongens (7,6%).

Op de Faeröer eilanden en in Bulgarije was het slaap- en kalmeringsmiddelengebruik zonder doktersrecept ooit in het leven juist hoger onder jongens dan onder meisjes. In 3 van de 37 landen waren de verschillen tussen jongens en meisjes klein (<0,5 procentpunt).

Poolse scholieren vinden slaap- en kalmeringsmiddelen makkelijker verkrijgbaar dan andere Europese scholieren

In 2024 vond gemiddeld één op de vijf (19%) 15-16-jarige scholieren uit de ESPAD-landen dat ze ‘vrij gemakkelijk’ of ‘heel gemakkelijk’ zonder doktersrecept aan slaap- en kalmeringsmiddelen konden komen. Scholieren in Polen en Denemarken vinden slaap- en kalmeringsmiddelen zonder doktersrecept het makkelijkst verkrijgbaar: respectievelijk 49% en 39% zegt dat ze ‘vrij gemakkelijk’ of ‘heel gemakkelijk’ zonder doktersrecept aan slaap- en kalmeringsmiddelen konden komen. Nederland scoorde met 20% rond het gemiddelde.

Slaap- en kalmeringsmiddelengebruik zonder doktersrecept scholieren in Europa schommelt over tijd

Voor de trends over de tijd zijn de cijfers gemiddeld over 32 landen die voor minstens vier peiljaren (waaronder 2024) gegevens hebben. Het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen zonder doktersrecept ooit in het leven is met 8,4% in 2024 hoger vergeleken met de vorige meting in 2019 (6,9%). Tussen 1995 en 2024 schommelde het gebruik rond de 7%.

De trends in het slaap- en kalmeringsmiddelengebruik zonder doktersrecept laten voor Nederland ongeveer een vergelijkbaar patroon zien.

Aanvullende informatie