Slaap- en kalmeringsmiddelen
Home ❯ Slaap- en kalmeringsmiddelen ❯ 10.2 Gebruik algemene bevolking

10.2 Gebruik algemene bevolking

Wijzigingsdatum: 12 | 07 | 2023

In deze paragraaf:

10.2.1 Kerncijfers en trends algemene bevolking

In het kort: In 2020 had bijna een tiende van de volwassen Nederlanders (9,3%) in het afgelopen jaar slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt. In het afgelopen jaar had 3,2% (ook) zonder recept slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt.

Snel naar:

Gegevensbronnen

Deze paragraaf beschrijft kerngegevens over het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen in de volwassen bevolking van 18 jaar en ouder op basis van de Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor, die in 2016, 2018 en 2020 is uitgevoerd door het CBS in samenwerking met het RIVM en het Trimbos-instituut. De LSM-A is een onderzoek dat parallel loopt aan de Gezondheidsenquête en dieper ingaat op het gebruik van alcohol, drugs, tabak en andere middelen (bijlage A1 en A2). In 2020 zijn er geplande en ongeplande wijzigingen in de dataverzameling van de LSM-A geweest, zie hiervoor bijlage A2.

De coronapandemie heeft mogelijk invloed gehad op het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen in de algemene bevolking. Het gaat hier voornamelijk om benzodiazepinen, waarvoor huisartsen waarschuwen deze niet te lang te gebruiken vanwege het risico op verslaving en valincidenten (zie ook § 10.4). Op basis van de cijfers uit de Gezondheidsenquête kunnen echter geen uitspraken worden gedaan over het effect van de coronapandemie op het gebruik. De gegevens die worden gepresenteerd zijn namelijk door het hele jaar 2020 verzameld. Omdat vaak terug wordt gevraagd naar een periode van één jaar voor het afnemen van de vragenlijst (laatste-jaar-gebruik), hebben de cijfers deels betrekking op het gedrag van de deelnemers in het jaar 2019. Meer informatie over de impact van de coronapandemie op het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen is te vinden in § 10.1.2

Kerncijfers 2020

Ongeveer een vijfde van de bevolking van 18 jaar en ouder rapporteerde in 2020 ooit in het leven wel eens slaap- of kalmeringsmiddelen te hebben gebruikt (19,5%). Bijna een tiende van de volwassenen deed dit nog in het afgelopen jaar (9,3%). In het laatste jaar had 3,2% (ook) zonder recept slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt (zie onderstaande tabel). Dit komt neer op 2,65 miljoen volwassen Nederlanders die ooit slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt hebben en 1,26 miljoen die dat het afgelopen jaar nog deden. Ongeveer 440 duizend volwassen Nederlanders gebruikten het afgelopen jaar (ook) zonder recept.

Tabel 10.2.1   Percentage en aantaI gebruikers van slaap- of kalmeringsmiddelen en gebruik (ook) zonder recept in de bevolking van 18 jaar en ouder. Peiljaar 2020

Trends in het gebruik van slaap- of kalmeringsmiddelen

In 2016, 2018 en 2020 is het gebruik van slaap- of kalmeringsmiddelen gemeten in de tweejaarlijkse LSM-A (zie bijlage A2).

  • In de bevolking van 18 jaar en ouder daalde tussen 2016 en 2020 het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen in lichte mate. Het ooitgebruik daalde in deze periode statistisch significant van 21,0% naar 19,5%, het laatste-jaar-gebruik daalde van 10,5% naar 9,3%, en het laatste-maand-gebruik daalde van 6,4% naar 5,6%.
  • Deze trend komt overeen met de daling in het aantal verstrekkingen van slaap- en kalmeringsmiddelen. Volgens de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) daalde in 2019 het aantal verstrekte benzodiazepinen met 4,3% ​[1]​ (zie § 10.2.3).
  • Het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen (ook) zonder recept (zie bovenstaande tabel) bleef in de gehele bevolking op hetzelfde niveau. Dit betekent dus dat met name het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen op voorschrift is afgenomen.
  • Binnen de groep mensen die slaap- en kalmeringsmiddelen neemt, is het percentage mensen dat dat doet (ook) zonder doktersrecept dus toegenomen: van 29,8% in 2018 naar 34,7% in 2020. Deze stijging was het grootst onder mannen en laagopgeleiden (zie ook § 10.2.2).

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    SFK. Sterke afname gebruik benzodiazepinen: 29 oktober 2020 [Internet]. 2020. Available from: https://web.archive.org/web/20201101020332/https://www.sfk.nl/publicaties/PW/2020/sterke-afname-gebruik-benzodiazepinen.

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2023. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.

In deze paragraaf:

Accessibility by WAH