11.6.3 Alcoholgerelateerde incidenten bij de spoedeisende hulpafdelingen

In het kort: Het aantal behandelingen op de spoedeisende hulp voor alcoholvergiftiging en alcoholgerelateerd letsel is van 2010 en 2012 tot 2019 toegenomen. In de afgelopen 2 jaar is er een daling, waarschijnlijk als gevolg van de maatregelen tijdens de coronacrisis.

Snel naar:

Alcoholvergiftigingen

Het aantal SEH-behandelingen bij alcoholvergiftigingen is tussen 2010 en 2019 geleidelijk toegenomen, maar nam in 2020 en 2021 af. Dit heeft mogelijk te maken met de invloed van de coronacrisis (o.a. horecasluitingen, beperkt bezoekersadvies, afgelasting van festivals, restricties voor alcoholverkoop) ​[2,3]​.

• In 2021 werden naar schatting 4.600 patiënten (3.400 – 5.600) op een SEH-afdeling gezien wegens een alcoholvergiftiging.
• In 2020 waren dit naar schatting 4.200 patiënten (3.200 – 5.300) en in 2019 waren dat er 6.500 patiënten (marges: 5.200 – 8.000). In 2010 lag het aantal op 4.000 (marges: 2.900 – 5.300). Daarmee was er tussen 2010 en 2019 (schatting 6.500 patiënten) nog sprake van een stijging van 31%. De daling in recente jaren vond plaats in alle leeftijdsgroepen en onder zowel mannen als vrouwen en heeft waarschijnlijk te maken met de invloed van de coronacrisis.
• Twee op de 10 patiënten in 2021 was jonger dan 18 jaar (21%) en 13% was 55 jaar of ouder. Er waren onder de patiënten meer mannen (63%) dan vrouwen (37%). Het aandeel 12-25-jarige patiënten is onder de vrouwen hoger dan onder de mannen ​[3]​.
• Opname in het ziekenhuis voor verdere behandeling was geïndiceerd bij 24% van de patiënten met een alcoholvergiftiging.

Letsel

Het aantal SEH-behandelingen van letsel naar aanleiding van een ongeval of geweldpleging waarbij, voor zover bekend, alcohol betrokken was (bij slachtoffer en/of andere betrokkene) is gestegen tussen 2012 en 2021. De daling in 2020 en 2021 heeft mogelijk te maken met de invloed van de coronacrisis (o.a. horecasluitingen, beperkt bezoekersadvies, afgelasting van festivals, restricties voor alcoholverkoop, minder verkeer) ​[2,3]​.

• In 2021 werden naar schatting 15.600 personen op een SEH behandeld voor een letsel naar aanleiding van een alcoholgerelateerd ongeval (marges: 13.600 – 17.700). In 2020 waren dit naar schatting 15.400 personen (marges: 13.300 – 17.500). Dit is een daling van 19% ten opzichte van 2019 (18.900, marges: 16.600-21.300).
• In de periode 2012 tot 2021 zien we een stijging van 55% in het aantal alcoholgerelateerde ongevallen. In de jaren van de coronacrisis daalde het aantal alcoholgerelateerde ongevallen, waarschijnlijk onder invloed van de coronacrisis.
• Aanvullend onderzoek van VeiligheidNL maakt aannemelijk dat het werkelijk aantal patiënten met een letsel onder invloed van alcohol op de SEH enkele malen hoger ligt. De genoemde cijfers moeten gezien worden als een ondergrens.
• Een meerderheid van de patiënten met een aan alcoholgerelateerd letsel in 2020 was man (71%) en 3% was jonger dan 18 jaar.
• In meer dan de helft van alle alcoholgerelateerde ongevallen was sprake van een privé-ongeval (54%), zoals een val van de trap. Bij ruim een derde (38%) betrof het een verkeersongeval (meestal een val van de fiets). Bij 7% van de patiënten was er sprake van geweldpleging (slag, klap of stomp).
• In 2021 werden naar schatting 2.800 personen behandeld op een SEH wegens letsel door zelfbeschadiging waarbij alcohol betrokken was (marges: 1.700 – 3.400). Dat zijn 17% van alle letsels na een alcoholgerelateerd ongeval.

Verkeersongevallen met alcohol

In 2022 heeft VeiligheidNL onderzoek gedaan naar middelengebruik (alcohol, drugs en rijgevaarlijke medicijnen) onder verkeersslachtoffers in de periode 2012-2021 ​[4]​. Er zijn gegevens verzameld bij de SEH’s van 14 LIS-ziekenhuizen. De hieronder genoemde cijfers zijn een ondergrens van het werkelijke aantal verkeerslachtoffers dat alcohol heeft gebruikt, omdat er op de SEH-afdeling niet altijd wordt gevraagd naar middelen- of medicijngebruik voorafgaand aan een ongeval.

• Bij nagenoeg alle verkeersslachtoffers op de SEH (2012-2021) die voorafgaand aan het ongeval alcohol en/of drugs hadden gebruikt, was sprake van alcoholgebruik (98%) ​[4]​.
• Van alle 7.179 verkeersslachtoffers op de SEH tussen 2012 en 2021 die alcohol en/of drugs hadden gebruikt (inclusief passagiers en voetgangers), had 94% uitsluitend alcohol gebruikt.
• Van alle verkeersslachtoffers op de SEH die voorafgaand aan het ongeval alcohol en/of drugs hadden gebruikt (2012-2021), was 20,0% (n=1.434) bestuurder van een gemotoriseerd voertuig. Van hen had 87% uitsluitend alcohol gebruikt.
• Van alle verkeersslachtoffers op de SEH die voorafgaand aan het ongeval alcohol en/of drugs hadden gebruikt (2021-2021) was 72,8% fietser (inclusief elektrische fietsers) (n=5.224). Van hen had 97% uitsluitend alcohol gebruikt.

Aanvullende informatie