11.6.3 Alcoholgerelateerde incidenten bij de spoedeisende hulpafdelingen

Gegevensbronnen

Het Letsel Informatiesysteem (LIS) van VeiligheidNL houdt in een steekproef van spoedeisende hulpafdelingen (SEH’s) van ziekenhuizen het aantal en aard van letsels door ongevallen bij. Voor alcohol worden gegevens verzameld over behandelingen wegens een alcoholvergiftiging, wegens letsels na een ongeval of geweld waarbij alcohol betrokken was (bij het slachtoffer en/of een andere betrokkene) en wegens letsel door zelfbeschadiging waarbij alcohol betrokken is ​[1,2]​. De cijfers worden geëxtrapoleerd naar heel Nederland. Het aantal is een indicatie.

Alcoholvergiftigingen

Het aantal SEH-behandelingen bij alcoholvergiftigingen is tussen 2010 en 2019 geleidelijk toegenomen, maar nam in 2020 flink af. Dit heeft mogelijk te maken met de invloed van de coronacrisis (o.a. horecasluitingen, beperkt bezoekersadvies, afgelasting van festivals, restricties voor alcoholverkoop) ​[2]​.

• In 2020 werden naar schatting 4.200 patiënten (3.200 – 5.300) op een SEH-afdeling gezien wegens een alcoholvergiftiging. In 2019 waren dit naar schatting 6.500 patiënten (marges: 5.200 – 8.000). Dit is een daling van 36%. De daling vond plaats in alle leeftijdsgroepen en onder zowel mannen als vrouwen.
• In de periode van de eerste horecasluiting (15 maart 2020 – 31 mei 2020) was het aantal patiënten 59% lager dan in dezelfde periode in 2019.
• In 2010 werden naar schatting nog 4.000 (marges: 2.900 – 5.300) patiënten behandeld wegens een alcoholvergiftiging. Daarmee was er tussen 2010 en 2019 (schatting 6.500 patiënten) nog sprake van een stijging van 31%.
• Ruim 4 op de 10 patiënten in 2020 was jonger dan 25 jaar (44%); ruim twee op de tien was 18 jaar of ouder (18-24 jaar, 24%) en twee op de tien was minderjarig (12-17 jaar, 20%). Er waren onder de patiënten meer mannen (68%) dan vrouwen (32%). Alleen in de leeftijdsgroep 12-17 jaar was er nauwelijks verschil in het aantal jongens en meisjes.
• In ruim een kwart van de gevallen (27%) was bekend dat gebruik van alcohol was gecombineerd met drugs. Combinatiegebruik was het hoogst onder 25-34 jarigen, in deze leeftijdsklasse had 54 procent alcohol en drugs gecombineerd. Bij 20-24 jarigen was dit 43 procent.
• Opname in het ziekenhuis voor verdere behandeling was geïndiceerd bij 25% van de patiënten met een alcoholvergiftiging.

Letsel

Het aantal SEH-behandelingen van letsel naar aanleiding van een ongeval of geweldpleging waarbij, voor zover bekend, alcohol betrokken was (bij slachtoffer en/of andere betrokkene) daalde eveneens in 2020. Ook deze daling heeft mogelijk te maken met de invloed van de coronacrisis (o.a. horecasluitingen, beperkt bezoekersadvies, afgelasting van festivals, restricties voor alcoholverkoop, minder verkeer) ​[2]​.

• In 2020 werden naar schatting 15.400 personen op een SEH behandeld voor een letsel naar aanleiding van een alcoholgerelateerd ongeval (marges: 13.300 – 17.500). Dit is een daling van 19% ten opzichte van 2019 (18.900, marges: 16.600-21.300). Het aandeel in het totaal aantal SEH-behandelingen was gelijk aan 2019, namelijk 3%. De daling was het sterkste onder 12-24-jarigen. Onder mannen en vrouwen was de daling ongeveer gelijk.
• In de periode van de eerste horecasluiting (15 maart 2020 – 31 mei 2020) was het aantal patiënten met letsel na een alcoholgerelateerd ongeval 43% lager dan in dezelfde periode in 2019. Dezelfde daling was te zien in de periode van de tweede horecasluiting (14 oktober 2020 – 31 december 2020) vergeleken met diezelfde periode in 2019.
• In de periode 2010 tot 2019 was er nog sprake van een stijging van 89%. In 2010 waren er naar schatting 5.400 (marges: 4.100 – 6.800) patiënten met letsel, in 2019 was dat opgelopen tot 11.800. Deels kan dit een effect zijn geweest van een verbeterde registratie op de SEH-afdelingen van betrokkenheid van alcohol in deze periode.
• Aanvullend onderzoek van VeiligheidNL maakt aannemelijk dat het werkelijk aantal patiënten met een letsel onder invloed van alcohol op de SEH enkele malen hoger ligt. De genoemde cijfers moeten gezien worden als een ondergrens.
• Driekwart van de patiënten met een aan alcoholgerelateerd letsel in 2020 was man (72%) en 18% was jonger dan 25 jaar.
• In meer dan de helft van alle alcoholgerelateerde ongevallen was sprake van een privé-ongeval (57%), zoals een val van de trap. Bij ruim een derde (33%) betrof het een verkeersongeval (meestal een val van de fiets). Bij 9% van de patiënten was er sprake van geweldpleging (slag, klap of stomp).
• In 2020 werden naar schatting 2.500 personen behandeld op een SEH wegens letsel door zelfbeschadiging waarbij alcohol betrokken was (marges: 1.700 – 3.400).

Aanvullende informatie