11.0 Laatste feiten en trends

De belangrijkste feiten en trends over alcohol in dit hoofdstuk zijn:

Alcoholgebruik in de volwassen bevolking

• In 2021 had ruim driekwart (78,0%) van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder in de afgelopen 12 maanden wel eens alcohol gedronken. Dat komt neer op bijna 11 miljoen volwassenen. Het percentage is in 2021 niet veranderd vergeleken met 2020 (§ 11.2.1).
• In de periode 2014-2018 schommelde het percentage volwassenen dat weleens drinkt rond de 80%. Vergeleken met deze periode lag het percentage in 2021 dus iets lager (§ 11.2.1).
• Het aandeel volwassen Nederlanders dat voldoet aan het advies van de Gezondheidsraad (niet drinken of niet meer dan 1 glas alcohol per dag) was in 2021 (44,0%) gelijk gebleven aan 2020 (44,4%). Tussen 2014 en 2020 was nog sprake van een stijging (§ 11.2.1).
• Het percentage overmatige drinkers was in 2021 (7,3%) niet veranderd vergeleken met 2020 (§ 11.2.1).  
• Ook het percentage zware drinkers (8,3%) was in 2021 gelijk aan 2020. Vergeleken met 2014 en 2015 was het percentage zware drinkers in 2021 wel iets gedaald (§ 11.2.1).
• Net als in voorgaande jaren dronken in 2021 meer mannen dan vrouwen (weleens, zwaar, overmatig) alcohol. Daarnaast dronken meer vrouwen dan mannen nooit alcohol en houden meer vrouwen dan mannen zich aan de richtlijn van de Gezondheidsraad (§ 11.2.2).
• Jongvolwassenen dronken in 2021 vaker (weleens, zwaar, overmatig) alcohol dan de oudere leeftijdsgroepen (§ 11.2.2).
• De coronacrisis in 2020 heeft impact gehad op patronen van alcoholgebruik. Onderzoek suggereert dat het merendeel van de mensen evenveel alcohol bleef gebruiken na invoer van de coronamaatregelen. Van het overige deel zijn de mensen die meer zijn gaan drinken in de minderheid (§11.1.2).
• Volgens verkoopcijfers is de alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking sinds 2010 stabiel. Wel wordt in 2019 opnieuw een toename in de verkoop van alcoholvrij bier geconstateerd (§ 11.2.4).
• Een op de tien volwassenen dronk in 2020 maandelijks alcoholvrij bier, meer mannen dan vrouwen. Mensen die wel eens alcohol drinken, drinken twee keer zo vaak alcoholvrij bier als mensen die geen alcohol drinken (§ 11.2.3).

Alcoholgebruik onder jongeren (<18 jaar)

• Het ooitgebruik van alcohol, het laatste-maand-gebruik en het binge drinken onder 12-16-jarige scholieren van het reguliere voortgezet onderwijs is tussen 2015 en 2019 niet meer gedaald (§ 11.3).
• Tussen jongens en meisjes van 12 t/m 16 jaar waren in 2019 nauwelijks verschillen in binge drinken en in alcoholgebruik in de afgelopen maand (§ 11.3.2).
• Het percentage jongeren dat ervaring heeft met alcoholgebruik was in 2021 het laagst in de regio’s Haaglanden en Amsterdam en het hoogst in de regio’s Twente en Zuid-Limburg (§ 11.3).
• Er waren in 2020 geen duidelijke verschillen in alcoholgebruik tussen jongeren uit het praktijkonderwijs, speciaal voortgezet onderwijs en de residentiële jeugdzorg (RJZ) vergeleken met jongeren uit het regulier onderwijs. Alleen het ooitgebruik van alcohol ligt in de residentiële jeugdzorg beduidend hoger (§ 11.3.7). 
• Internationaal gezien lag het alcoholgebruik onder Nederlandse 15-16-jarige scholieren in 2019 boven het gemiddelde van 35 Europese landen. Het aandeel Nederlandse 15-16-jarigen dat het gemakkelijk vindt om aan alcohol te komen lag in 2019 op het Europees gemiddelde. Beide bevindingen zijn vergelijkbaar met wat in 2015 werd gevonden (§ 11.5.2).

Gevolgen van alcoholgebruik

• Het aantal patiënten dat minimaal één keer is opgenomen in de algemene ziekenhuizen met een probleem gerelateerd aan alcohol als hoofddiagnose of nevendiagnose, was tussen 2015 en 2018 gestegen van 20.585 naar 21.630 alcoholpatiënten (§ 11.6).
• Het aantal SEH-behandelingen gerelateerd aan alcohol (alcoholvergiftiging en letsel) was tussen 2010 en 2019 flink toegenomen. In 2020 daalde dit aantal, waarschijnlijk onder invloed van de coronamaatregelen (§ 11.6).
• Het aantal alcoholgerelateerde sterfgevallen in 2021 werd door het RIVM geschat op 2.390 (marges: 1.890-3.850) (§ 11.7.2).

Aanvullende informatie