HomeAlcohol11.2 Gebruik: volwassenen

11.2 Gebruik: volwassenen

11.2.1 Kerncijfers en trends volwassen bevolking

Let op: er zijn nieuwe kerncijfers over alcoholgebruik in 2023, deze zijn te vinden in de Kerncijfertabel Gezondheidsenquête. De gegevens worden later dit jaar verwerkt in de paragrafen, wanneer ook de aanvullende analyses en significantie toetsen zijn uitgevoerd.

In het kort: het alcoholgebruik onder volwassenen is tussen 2021 en 2022 niet veranderd.

Snel naar:

Deze paragraaf beschrijft kerngegevens over het gebruik van alcohol in de volwassen bevolking van 18 jaar en ouder op basis van de Gezondheidsenquête (GE), jaarlijks uitgevoerd door het CBS in samenwerking met het RIVM en het Trimbos-instituut. Aanvullende gegevens zijn afkomstig uit de tweejaarlijkse Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor (LSM-A) (zie bijlage A1 en A2). Daar waar resultaten zijn opgenomen uit de LSM-A, wordt dit apart vermeld.

De Gezondheidsenquête wordt door landelijke beleidsmakers vanaf 2014 als primaire bron voor de prevalenties van alcoholgebruik onder volwassenen in Nederland gehanteerd. Deze kerncijfers worden gepresenteerd op de website de Staat van Volksgezondheid en Zorg (www.staatvenz.nl). De gegevens worden jaarlijks op een vergelijkbare manier verzameld zodat vanaf 2014 trends kunnen worden beschreven. De meest recente gegevens van de GE zijn verzameld in 2022.

Regionale cijfers over het alcoholgebruik zijn afkomstig van de Gezondheidsmonitor van de GGD’en, samen met het CBS en het RIVM. Deze monitor is in 2012 gestart en wordt vierjaarlijks uitgevoerd in de volwassenen bevolking van 18 jaar en ouder. De laatste reguliere meting vond plaats in 2020.

In dit hoofdstuk worden de volgende definities gehanteerd:

  • Ooit alcohol gedronken: tenminste éénmaal alcohol gedronken in het hele leven.
  • Weleens alcohol drinken: tenminste éénmaal alcohol gedronken in de afgelopen 12 maanden (laatste-jaar prevalentie).
  • Overmatig drinken: het drinken van meer dan 21 glazen per week voor mannen en meer dan 14 glazen per week voor vrouwen.
  • Zwaar drinken: het drinken van minstens één keer per week 6 of meer glazen alcohol op één dag voor mannen en het drinken van minstens één keer per week 4 of meer glazen op één dag voor vrouwen.

Drinken volgens de richtlijn Goede Voeding van de Gezondheidsraad (in de NDM ook wel ‘de richtlijn’ of ‘het drinkadvies’ genoemd): niet drinken of niet meer dan één glas per dag.

Kerncijfers 2022

  • In 2022 had 77,5% van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder in de afgelopen 12 maanden weleens alcohol gedronken (zie onderstaande tabel). Dat komt neer op bijna 11 miljoen volwassenen.
  • Iets minder dan één op de acht volwassenen (12,4%) had wel ooit, maar niet in het afgelopen jaar alcohol gedronken.
  • In 2022 was 8,3% van de bevolking van 18 jaar en ouder een zware drinker en 6,5% een overmatige drinker.
  • In 2022 voldeed 43,5% van de bevolking van 18 jaar of ouder aan de richtlijn om geen alcohol te drinken of in ieder geval niet meer dan één glas per dag.
  • Een volwassene die weleens drinkt, dronk in 2022 gemiddeld 1,1 glazen alcohol per dag.

Trends in alcoholgebruik

Tussen 2021 en 2022 is géén van de indicatoren (weleens drinken, zwaar drinken, overmatig drinken en drinken volgens de richtlijn van de Gezondheidsraad) significant veranderd. Vergeleken met 2014 hebben de meeste indicatoren zich in positieve zin ontwikkeld: weleens, zwaar en overmatig drinken zijn afgenomen en het percentage drinkers dat voldoet aan de richtlijn van de Gezondheidsraad is gestegen. Het percentage zware drinkers schommelt sinds 2014 rond de 8 à 9%. 

Weleens drinken

  • Het percentage mensen dat weleens alcohol drinkt (tenminste één keer in de afgelopen 12 maanden) verschilt in 2022 (77,5%) niet significant van 2021. In de periode 2014-2018 schommelde het percentage dat weleens alcohol drinkt rond de 80%. Vergeleken met deze periode ligt het percentage in 2022 iets lager (zie figuur hieronder).
  • Er zijn geen verschillen in de trend tussen mannen en vrouwen.

Overmatig drinken

  • Het percentage mensen dat overmatig drinkt is tussen 2021 en 2022 niet significant veranderd. Vergeleken met 2014 (9,9%) is het percentage in 2022 (6,5%) wel gedaald.  
  • Als de totale groep wordt uitgesplitst naar geslacht blijkt er tussen 2021 en 2022 onder vrouwen wel sprake te zijn van een significante daling in overmatig drinken (van 6,0% naar 4,9%). Onder mannen was er tussen 2021 en 2022 géén significante verandering. De afname in overmatig drinken vergeleken met 2014 vond onder zowel mannen als vrouwen plaats.

Zwaar drinken

  • Het percentage zware drinkers is in 2022 (8,3%) gelijk aan 2021. Vergeleken met 2014 (9,2%) is het percentage zware drinkers in 2022 lager.
  • De trends voor mannen en vrouwen zijn vergelijkbaar. Het percentage zware drinkers lijkt tussen 2021 en 2022 onder mannen iets gestegen en onder vrouwen iets te zijn gedaald, maar deze verschillen zijn niet significant.

Drinken volgens de richtlijn

  • Het aandeel volwassenen dat zich houdt aan de richtlijn is in 2022 (43,5%) onveranderd vergeleken met 2021 (44,0%) en 2020 (44,4%). In de periode daarvoor (2014 tot 2020) nam het percentage volwassenen dat zich houdt aan de richtlijn nog geleidelijk toe.
  • De trend is voor mannen en vrouwen ongeveer gelijk.

Aantal glazen

  • Volwassenen die het afgelopen jaar alcohol hebben gedronken, dronken in 2022 gemiddeld 1,1 glas alcohol per dag. Dit is gelijk aan 2021.

Lange termijn trends

  • Op de lange termijn, sinds 2001, lijkt het percentage volwassenen dat weleens alcohol drinkt in de bevolking van 18 jaar en ouder te zijn gedaald (van 84,3% in 2001 naar 77,5% in 2022). Het percentage overmatige drinkers lijkt eveneens te zijn gedaald. Deze lange termijn cijfers moeten echter voorzichtig worden geïnterpreteerd gezien de methodebreuken tussen 2009 en 2010 en tussen 2013 en 2014 (onderstaande figuur). De cijfers voor zwaar drinken van vóór 2014 zijn niet vergelijkbaar, vanwege zowel de methodebreuken als een gewijzigde definitie van zwaar drinken voor vrouwen sinds 2012 (was tot en met 2011 minimaal één keer per week 6 glazen op een dag drinken en werd vanaf 2012 minimaal één keer per week 4 glazen op een dag drinken). (Voor meer informatie zie bijlage A1).

Figuur 11.2.1        Percentage volwassenen dat alcohol drinkt in Nederland naar geslacht. Vanaf 2001I  

Aanvullende informatie

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.