Amfetamine
Home ❯ Amfetamine ❯ 7.5 Gebruik: internationale vergelijking

7.5 Gebruik: internationale vergelijking

Wijzigingsdatum: 11 | 06 | 2025

In deze paragraaf:

7.5.1 Amfetaminegebruik onder volwassenen internationaal

Hoe verhoudt het amfetaminegebruik in Nederland zich tot andere landen?

In het kort: In de Europese Unie (+ Noorwegen) gebruikte 0,8% van de volwassenen in het laatste jaar amfetamine, met Finland en Kroatië als koplopers. Amfetaminegebruik in Nederland ligt zowel onder volwassenen (15-64 jaar; 1,7%) als jongvolwassenen (15-34 jaar; 3,3%) iets boven het EU-gemiddelde. Zweedse, Noorse en Nederlandse steden hebben de hoogste hoeveelheden amfetamine in het rioolwater. Tsjechische en Duitse steden meten de hoogste hoeveelheden methamfetamine in het rioolwater. Vanwege verschillen in onder andere leeftijdsgroepen en meetmethoden kunnen we de gegevens over amfetaminegebruik niet goed vergelijken met andere westerse landen buiten de EU.

Snel naar:
Europese Unie
Engeland en Wales
Verenigde Staten
Canada
Australië

De cijfers van deze landen zijn niet direct te vergelijken door verschillen in onderzoeksmethoden en -populaties. Daarom kunnen we geen sterke conclusies trekken uit kleine verschillen. De resultaten laten wel zien welke landen een relatief hoog of laag percentage gebruikers hebben. Voor meer informatie, zie: Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina.

Hoe verhoudt het amfetaminegebruik in Nederland zich tot andere landen in Europa?

Amfetaminegebruik onder volwassenen (15-64 jaar) in Nederland boven EU-gemiddelde

Van de volwassenen van 15-64 jaar in de Europese Unie (+ Noorwegen), had gemiddeld 0,8% in het laatste jaar (meth)amfetamine gebruikt. Dat zijn 2,3 miljoen mensen. Het gebruik in het laatste jaar was het hoogst in Finland (2,3% in 2022) en Kroatië (1,8% in 2019), en het laagst in Slowakije (0,1% in 2023) en Portugal (0% in 2016). Nederland stond met 1,7% (in 2023) op plaats vier ​[1]​.

Amfetaminegebruik onder jongvolwassenen (15-34 jaar) in Nederland boven EU- gemiddelde

Onder jongvolwassenen van 15-34 jaar in de Europese Unie (+ Noorwegen) gebruikte bijna één op de zestig (1,6%) (meth)amfetamine in het laatste jaar. Dit komt neer op ongeveer 1,6 miljoen mensen. Het gebruik in het laatste jaar was het hoogst in Estland (5,1% in 2023) en Finland (4,0% in 2022), en het laagst in Slowakije (0,1% in 2023) en Portugal (0% in 2016). Nederland stond met 3,3% (in 2023) op plaats vier ​[1]​.

Meeste amfetamine in rioolwater in Zweedse, Noorse en Nederlandse steden; meeste methamfetamine in Tsjechische en Duitse steden

Rioolwateronderzoek in Europese steden in 2024 laat zien dat de hoeveelheid (meth)amfetamine in het rioolwater relatief hoog was in steden in Zweden en Noorwegen, maar ook in steden in Nederland. Twee van de zes deelnemende Nederlandse steden stonden in de top 10, met Eindhoven op de negende plaats en Utrecht op de tiende plaats. De gemeten hoeveelheden methamfetamine in het rioolwater waren relatief hoog in steden in Tsjechië en Duitsland. In de Nederlandse steden is in vergelijking met andere Europese steden relatief weinig methamfetamine aangetroffen ​[2]​.

Voor beide middelen zijn geen grote schommelingen gevonden in de gemeten hoeveelheden gedurende de week. Dit kan erop wijzen dat er een kleine groep (hoog-risico) gebruikers is die het middel dagelijks gebruikt.

De hoeveelheid (meth)amfetamine in rioolwater werd gemeten door de stof zelf te meten. We weten hierdoor niet zeker of de (meth)amfetamine door mensen is gebruikt of op een andere manier in het rioolwater terecht is gekomen, bijvoorbeeld door dumpingen. Zo was er in 2024 in Eindhoven sprake van een dumping van methamfetamine. Hierdoor zijn er geen gegevens over methamfetamine in deze stad.

Daarnaast kan de aanwezigheid van (drugs)toeristen leiden tot een vertekend beeld van het daadwerkelijke drugsgebruik onder de lokale bevolking, omdat de metingen niet alleen de inwoners maar ook de tijdelijke bezoekers omvatten. Hierdoor kunnen de berekeningen per 1.000 inwoners onnauwkeurig zijn. 

Wisselende hoeveelheden (meth)amfetamine in rioolwater tussen 2011 en 2024

In vergelijking met de meting van 2023 is in 2024 de hoeveelheid amfetamine in het rioolwater in Amsterdam toegenomen, terwijl deze in Rotterdam is afgenomen. De hoeveelheid methamfetamine in het rioolwater is tussen 2023 en 2024 toegenomen in Amsterdam en Utrecht, en afgenomen in Rotterdam ​[2]​.

Tussen de eerste meting in 2011 en 2024 is de hoeveelheid amfetamine in het rioolwater in Utrecht gestegen, terwijl dit in Amsterdam en Eindhoven relatief stabiel bleef. De hoeveelheid methamfetamine in het rioolwater is tussen 2011 en 2023/2024 vooral in Amsterdam toegenomen, en bleef in Utrecht en Eindhoven relatief laag.

In Rotterdam en Leeuwarden zijn in 2023 zijn voor het eerst metingen uitgevoerd, en in 2024 in Groningen en Zwolle. Hierdoor ontbreken (lange termijn) trendgegevens voor deze steden.

Hoeveel mensen buiten de Europese Unie gebruiken amfetamine?

Buiten de EU worden in westerse landen zoals Engeland en Wales, de Verenigde Staten, Canada en Australië ook gegevens verzameld over het gebruik van amfetamine en methamfetamine. De resultaten worden hieronder kort beschreven maar zijn door verschillen in onder andere leeftijdsgroepen en meetmethoden niet goed vergelijkbaar met de Nederlandse gegevens. Voor meer informatie, zie: Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina.

Minder dan 1% van de volwassen (16-59 jaar) in Engeland en Wales gebruikte in het laatste jaar (meth)amfetamine; vooral amfetamine

In 2023/2024 gebruikte 0,2% van de 16-59-jarige volwassenen in Engeland en Wales amfetamine en/of methamfetamine in het laatste jaar. Dit is vergelijkbaar met de vorige meting in 2022/2023 (0,3%). Als we kijken naar de specifieke middelen, had 0,2% amfetamine gebruikt en <0,1% gebruikte methamfetamine ​[3]​.

1% van de volwassenen (18 jaar en ouder) in de Verenigde Staten gebruikte in het laatste jaar methamfetamine; amfetaminegebruik niet bekend

In 2022 gebruikte 1,0% van de volwassenen van 18 jaar en ouder in de Verenigde Staten methamfetamine in het laatste jaar ​[4]​. Het gebruik van amfetamine is niet uitgevraagd.  

Minder dan 1% van de mensen (15 jaar en ouder) in Canada gebruikte in het laatste jaar (meth)amfetamine

In 2023 gebruikte 0,5% van de mensen van 15 jaar en ouder in Canada amfetamine en/of methamfetamine in het laatste jaar ​[5]​. Het is niet precies bekend of deze mensen vooral amfetamine of methamfetamine hebben gebruikt.

1% van de mensen (14 jaar en ouder) in Australië gebruikte in het laatste jaar (meth)amfetamine; vooral methamfetamine

In 2022/2023 gebruikte 1% van de mensen van 14 jaar en ouder in Australië amfetamine en/of methamfetamine in het laatste jaar. Van deze mensen gebruikte 49% crystal meth (methamfetamine) en 47% gebruikte amfetaminepoeder (let op dat mensen beide middelen in het laatste jaar kunnen hebben gebruikt). Een groter deel gebruikte meestal crystal meth (43%) dan amfetaminepoeder (31%) ​[6]​.

Methamfetaminegebruik wordt waarschijnlijk onderschat

De onderzoeken naar het gebruik van drugs worden uitgevoerd door middel van vragenlijstonderzoeken onder de algemene bevolking. Het gebruik van methamfetamine kan echter voorkomen onder gemarginaliseerde bevolkingsgroepen, die doorgaans niet worden meegenomen in dit soort onderzoeken of daarin ondervertegenwoordigd zijn. Hierdoor is het mogelijk dat het daadwerkelijke gebruik van methafetamine wordt onderschat.

Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina
Vragenlijstonderzoeken in de algemene bevolking

In verschillende landen wordt regelmatig onderzoek gedaan naar het drugsgebruik onder de algemene bevolking. De gegevens komen uit vragenlijstonderzoeken onder representatieve groepen volwassenen. De cijfers op deze pagina zijn afkomst uit lidstaten van de Europese Unie (+Noorwegen en Turkije) ​[1]​, Engeland en Wales ​[3]​, de Verenigde Staten ​[4]​, Canada ​[5]​ en Australië ​[6]​. Deze landen hebben relatief vergelijkbare sociaaleconomische en culturele omstandigheden als Nederland, hoewel er ook verschillen zijn die invloed kunnen hebben op het amfetaminegebruik. Dit maakt het interessant om het amfetaminegebruik in Nederland te vergelijken met deze landen.

De resultaten van deze onderzoeken zijn echter niet rechtstreeks vergelijkbaar vanwege verschillen in peiljaar, leeftijdsgroepen, meetmethoden en steekproefgrootte. Bovendien worden bepaalde groepen vaak volledig buiten de steekproeven van algemene bevolkingsonderzoeken gelaten, wat relevant is omdat deze groepen mogelijk hogere percentages drugsgebruik hebben. Dit betreft bijvoorbeeld daklozen en mensen die in bepaalde instellingen verblijven, zoals gevangenissen. In Engeland en Wales worden bijvoorbeeld ook studenten die in studentenhuizen wonen, niet meegenomen. In landen waar een sterk stigma rondom drugsgebruik heerst, kunnen mensen daarnaast minder eerlijk antwoorden geven over hun gebruik, wat kan leiden tot een onderschatting van het werkelijke niveau van drugsgebruik.

Er zijn ook wereldwijde gegevens over het gebruik van amfetamine beschikbaar, afkomstig uit het World Drug Report van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Deze gegevens worden aangeleverd door lidstaten, maar er kunnen aanzienlijke verschillen zijn in de kwaliteit van deze gegevens. Dit komt door variaties in onderzoeksmethoden, beschikbare middelen/capaciteit om onderzoek te doen, definities van drugsgebruik, stigma en de frequentie van de gegevensverzameling. Vanwege deze beperkingen rapporteren wij voor landen niet de gegevens uit deze wereldwijde studies, maar de gegevens van onderzoek dat door de afzonderlijke landen zelf is gedaan.

Rioolwateranalyses: aanvulling op vragenlijstonderzoeken

Als aanvulling op de vragenlijstonderzoeken onder de algemene bevolking, bieden rioolwateranalyses inzicht in de totale hoeveelheid drugs die in het rioolwater van steden wordt aangetroffen​​. In 2024 zijn gedurende één week per jaar metingen verricht in verschillende Europese steden ​[2]​, waaronder Amsterdam, Eindhoven, Utrecht, Rotterdam, Groningen en Zwolle. De metingen in het rioolwater richtten zich op cannabis, cocaïne, ecstasy (MDMA), (meth)amfetamine en ketamine.

Een belangrijk voordeel van deze methode is dat het niet afhankelijk is van zelfrapportage of de bereidheid van mensen om deel te nemen aan onderzoek. Bij vragenlijstonderzoek is er vaak sprake van onderrapportage, vooral omdat zware of problematische gebruikers vaak niet deelnemen. Maar rioolwateranalyses hebben ook beperkingen: het is niet mogelijk vast te stellen hoeveel gebruikers er zijn en wat hun kenmerken zijn. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een klein aantal mensen veel gebruikt, of dat een grotere groep slechts beperkt gebruikt. Bovendien kan alleen voor cannabis en cocaïne met zekerheid worden vastgesteld dat de aangetroffen stoffen afkomstig zijn van menselijk gebruik door de waarneming van afbraakproducten (metabolieten). Voor andere middelen, zoals MDMA, (meth)amfetamine en ketamine, worden alleen de urine-biomarkers van de stof zelf gemeten. De gemeten hoeveelheden van deze middelen kunnen afkomstig zijn van gebruikers, maar ook van dumpingen van drugs.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    European Drug Report 2025. European Union Drugs Agency; 2025.
  2. 2.
    Wastewater analysis and drugs — a European multi-city study. European Union Drugs Agency; 2025.
  3. 3.
    Drug misuse in England and Wales: year ending March 2024. Office for National Statistics; 2024.
  4. 4.
    2022 National Survey on Drug use and Health (NSDUH) Detailed Tables . Substance Abuse and Mental Health Services Administration; 2023.
  5. 5.
    Canadian Substance Use Survey (CSUS): summary of results for 2023. Health Canada; 2024.
  6. 6.
    National Drug Strategy Household Survey 2022–2023. Australian Institute of Health and Welfare ; 2025.

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2025. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.

In deze paragraaf:

Start met typen en klik op zoeken

Accessibility by WAH