Hoeveel mensen overlijden er als gevolg van het gebruik van cannabis in Nederland?
In het kort: De toxiciteit van cannabis is laag en er zijn geen epidemiologische studies die aantonen dat cannabisgebruik kan leiden tot een fatale overdosis. Cannabis kan indirect wel bijdragen aan sterfte, bijvoorbeeld door het verergeren van hartproblemen of door verkeersongevallen. Synthetische cannabinoïden zijn veel toxischer en worden in verband gebracht met sterfgevallen. Het precieze aantal sterfgevallen door het gebruik van cannabis of synthetische cannabinoïden in Nederland is niet bekend.
Overlijden als direct gevolg van cannabis is onwaarschijnlijk; wel indirecte risico’s
De toxiciteit van cannabis is relatief gering, en de meeste intoxicaties met cannabis verlopen mild [1]. Dit betekent dat het onwaarschijnlijk is dat iemand direct overlijdt door een overdosis. De CB1-receptoren, die door cannabis worden beïnvloed, zijn voornamelijk aanwezig in delen van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor niet-essentiële functies. Vitale functies, zoals hart- en ademhalingsfuncties, worden niet direct beïnvloed door cannabis, waardoor overlijden door een overdosis cannabis vrijwel onmogelijk is [2].
Cannabis kan echter wel een rol spelen als bijdragende doodsoorzaak in specifieke gevallen, zoals het verergeren van cardiovasculaire problemen, wat mogelijk kan leiden tot indirecte sterfte [3]. Een ander mogelijk risico is het gebruik van cannabis in het verkeer, waar het kan bijdragen aan verkeersongevallen.
Synthetische cannabinoïden: groter risico op sterfte
Synthetische cannabinoïden, die vaak veel toxischer zijn dan natuurlijke cannabis, zijn wel degelijk in verband zijn gebracht met tal van sterfgevallen [4]. Lees daarover meer op onze pagina over sterfte door nieuwe psychoactieve stoffen (NPS).
Geen goed zicht op het aantal sterfgevallen door het gebruik van cannabis
Ondanks dat de kans op overlijden als direct gevolg van cannabis klein is, worden er jaarlijks wel een aantal sterfgevallen door cannabis geregistreerd door de Doodsoorzakenstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Volgens de Doodsoorzakenstatistiek overleden in 2023 ten minste 3 mensen van 15 jaar en ouder door cannabisgebruik. Bij alle drie de gevallen werd de onderliggende doodsoorzaak genoteerd als een stoornis in het gebruik van cannabis, zoals een verslaving. In de afgelopen tien jaar overleden er per jaar tussen de 0 en 4 personen door cannabis. Mogelijk gaat het bij (een deel van) deze sterfgevallen om synthetische cannabinoïden, maar dit is niet bekend.
Met de Doodsoorzakenstatistiek worden onderliggende doodsoorzaken van alle overleden inwoners van Nederland verzameld. De doodsoorzakenverklaringen worden door artsen ingevuld en vervolgens door het CBS gecodeerd volgens de International Classification of Diseases (ICD-10) normen. De Doodsoorzakenstatistiek is niet specifiek toegerust op het registreren van druggerelateerde sterfte. Momenteel is er een speciaal register in ontwikkeling om meer inzicht te verkrijgen in de drugsgerelateerde sterfte in Nederland [5]. Het aantal indirecte sterfgevallen door cannabis, bijvoorbeeld door verkeersongevallen onder invloed van cannabis, is onbekend.
Aanvullende informatie
Bronnen
- 1.Dines AM, Wood DM, Galicia M, Yates CM, Heyerdahl F, Hovda KE, et al. Presentations to the Emergency Department Following Cannabis use—a Multi-Centre Case Series from Ten European Countries. Vol. 11, Journal of Medical Toxicology. 2015. p. 415–421.
- 2.Herkenham M, Lynn AB, Little MD, Johnson MR, Melvin LS, De Costa BR, et al. Cannabinoid receptor localization in brain. Vol. 87, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 1990. p. 1932–1936.
- 3.H. Drummer O, Gerostamoulos D, W. Woodford N. Cannabis as a cause of death: A review [Internet]. Vol. 298, Forensic Science International. Elsevier Ireland Ltd; 2019. p. 298–306. Available from: https://doi.org/10.1016/j.forsciint.2019.03.007
- 4.EMCDDA. 5F-MDMB-PINACA: Report on the risk assessment of methyl 2-{[1-(5-fluoropentyl)-1H-indazole-3- carbonyl]amino}-3,3-dimethylbutanoate in the framework of the Council Decision on new psychoactive substances: Risk Assessments 25. Luxembourg: Publications Office of the European Union; 2018.
- 5.Vercoulen E, Ceelen M, Dorn T, Buster M, Croes E, Van Laar M. Drugsgerelateerde sterfte in beeld: Onderzoek naar de praktijk van de detectie en registratie van drugsgerelateerde sterfte en ontwikkeling van een blauwdruk voor een speciaal register. Trimbos-instituut/GGD Amsterdam; 2021.
Hoe te verwijzen
Nationale Drug Monitor, editie 2025. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.