Cannabis
Home ❯ Cannabis ❯ 3.5 Gebruik: internationale vergelijking

3.5 Gebruik: internationale vergelijking

Wijzigingsdatum: 16 | 06 | 2023

In deze paragraaf:

In het kort: Het percentage laatste-jaar-gebruikers van cannabis in Nederland ligt onder volwassenen (15-64 jaar) en onder jongvolwassenen (15-34 jaar) iets boven het gemiddelde van de Europese Unie.

3.5.1 Algemene bevolking internationaal

Gegevensbronnen

Het EMCDDA verzamelt gegevens over het drugsgebruik in de algemene bevolking, waaronder jongvolwassenen, in de lidstaten van de Europese Unie, Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en Turkije ​[1]​. In de Verenigde Staten wordt het bevolkingsonderzoek naar drugsgebruik uitgevoerd door de Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA) ​[2,3]​. In Canada bestaat er hiervoor de Canadian Cannabis Survey (CCS) ​[4]​ en in Australië is er het Australian Institute of Health and Welfare (AIHW) ​[5]​. Voor de bevolkingsonderzoeken geldt dat verschillen in peiljaar, meetmethoden en steekproeven een precieze vergelijking bemoeilijken. Van invloed is onder andere de leeftijdsgroep.  

Onderstaande figuren en tabel presenteren gegevens over het gebruik van cannabis in een aantal lidstaten van de EU-14, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen volgens de standaard leeftijdsgroepen van het EMCDDA (15-64 jaar en 15-34 jaar), tenzij anders aangegeven. Gegevens voor Canada, de Verenigde Staten en Australië staan in de tabel daaronder. Voor zover beschikbaar, zijn gegevens voor andere EU-lidstaten in bijlage C vermeld. Het Europees gemiddelde zoals berekend door het EMCDDA is daarbij een schatting die is gewogen op basis van de bevolkingsomvang. Landen met veel inwoners tellen daardoor zwaarder mee. Voor dit Europees gemiddelde zijn voor Nederland de cijfers van 2021 gebruikt. De cijfers van 2022 voor Nederland waren nog niet beschikbaar voor het EMCDDA ​​[1]​​.

Voor het vergelijken van verschillende landen en regio’s richt de NDM zich vooral op de resultaten van bevolkingsonderzoeken en wordt maar beperkt gebruik gemaakt van analyses van het rioolwater. Wel worden deze analyses hieronder genoemd. Voor deze analyses van het rioolwater is nog onduidelijk in hoeverre deze een goede vergelijking mogelijk maken tussen verschillende landen en regio’s in de mate van het drugsgebruik (zie bijlage B7). Het gaat hieronder om de rioolwateranalyses met gegevens over het drugsgebruik in 156 Europese steden, waarbij voor cannabis gegevens beschikbaar waren uit 57 steden ​[6]​.

Vergelijking tussen landen in Europa

Het gebruik van cannabis onder volwassenen en jongvolwassenen ligt in Nederland net boven het gemiddelde van de Europese Unie ​[1]​.

  • In 2021 had 29,3% van de bevolking van 15-64 jaar in alle EU-lidstaten samengenomen ervaring met cannabis. Het ooitgebruik is met 47,3% het hoogst in Frankrijk en met 4,3% het laagst in Malta en Turkije (2,7%). In Nederland ligt dit percentage (29,8%) rond het EU-gemiddelde.
  • Het percentage laatste-jaar-cannabisgebruik onder 15-64-jarigen wordt voor de Europese Unie geschat op gemiddeld 8%. In 2021 lag Nederland met 10,4% iets boven dit Europese gemiddelde.
  • Het gebruik van cannabis is doorgaans het hoogst onder jongvolwassenen. Het laatste-jaar-cannabisgebruik onder 15-34-jarigen wordt voor de Europese Unie geschat op gemiddeld 15,1%. In Nederland ligt dat percentage iets hoger dan het Europese gemiddelde, namelijk op 19,2%. In deze leeftijdsgroep is het percentage laatste-jaar-gebruikers het hoogst in Italië (20,9%) en het laagst in Hongarije (3,4%) en Turkije (1,8%).
  • Het percentage laatste-maand-gebruikers van cannabis onder volwassenen is het hoogst in Spanje (8,6%) en Nederland (6,4%); de laagste percentages (<1%) zijn gevonden in Hongarije (0,9%), Turkije (0,8%), en Malta (0,4%).

Tabel 3.5.1     Gebruik van cannabis in de algemene bevolking van enkele EU-14 lidstaten en Noorwegen: leeftijdsgroepen 15-64 jaar en 15-34 jaar

Rioolwateranalyses in Europese steden

In 2022 analyseerde het EMCDDA gegevens van rioolwateranalyses uit 156 Europese steden ​[6]​. Het gebruik van cannabis werd vastgesteld via de stof THC-COOH, een afbraakproduct (metaboliet) van cannabis. Voor cannabis waren in 2022 gegevens beschikbaar uit 57 steden ​[6]​.

  • In 2022 stond Amsterdam van de 57 Europese steden met cannabisgegevens op de tweede plaats met een gemiddelde dagelijkse load van 169,39 mg per 1.000 inwoners ​[6]​. Op de eerste plaats stond Genève met een gemiddelde dagelijkse load van 180,81 mg per 1.000 inwoners. Wel geeft dit voor Amsterdam een vertekend beeld, doordat de cannabisresten in het rioolwater voor een deel afkomstig zijn van zowel buitenlandse als binnenlandse toeristen, waarvoor in dit cijfer niet is gecorrigeerd. Naar verhouding komen er in Amsterdam veel toeristen. Door de diverse corona lockdowns kwamen er in 2020 en 2021 en in een deel van 2022 minder toeristen naar Amsterdam. In 2019 lag de load in Amsterdam dan ook hoger, namelijk op 260,78 mg per 1.000 inwoners.
  • In de jaren waarvoor gegevens beschikbaar zijn tussen 2011 en 2020 stond Amsterdam steeds op de eerste plaats, en in 2021 en 2022 daalde Amsterdam naar de tweede plaats. Tussen 2011 en 2019 was bovendien de gemiddelde dagelijkse load in Amsterdam gestegen van 191,77 naar 260,78 mg per 1.000 inwoners.
  • In 2022 werd Amsterdam gevolgd door Barcelona op de derde plaats ​[6]​. Utrecht kwam op de veertiende plaats met een load van 99,56 mg per 1.000 inwoners, 58,8% van de load van Amsterdam. Eindhoven kwam op de vijftiende plaats met een load van 98,31 mg per 1.000 inwoners, 58,0% van de load van Amsterdam.

Verenigde Staten

Het recreatief gebruik van cannabis is tussen 2012 en 2022 gelegaliseerd in 19 staten (Alaska, Arizona, Californië, Colorado, Connecticut, Illinois, Maine, Massachusetts, Michigan, Montana, Nevada, New Jersey, New Mexico, New York, Oregon, South Dakota, Vermont, Virginia en Washington) plus het District of Columbia. Nog eens 13 staten hebben het gebruik van cannabis gedecriminaliseerd ​[7]​.

  • De evidentie is inconsistent en vaak niet eenduidig met betrekking tot de invloed van de legalisering van recreatieve cannabis op cannabisgebruik, cannabisgebruiksstoornissen, cannabisgerelateerde ziekenhuisopnames en vergiftigingen, en rijveiligheid ​[8,9]​. Toch willen we enkele bevindingen presenteren.
  • In de Verenigde Staten steeg het percentage laatste-jaar-gebruikers van cannabis in de bevolking van 26 jaar en ouder geleidelijk van 14,6% in 2015 naar 18,3% in 2019. Het percentage laatste-jaar-gebruikers in de groepen 12-17-jarigen en 18-25-jarigen is tussen 2015 en 2019 stabiel gebleven ​[2,3]​.
  • In de vier staten waar recreatief gebruik van cannabis het eerst is gelegaliseerd (Colorado, Washington, Oregon en Alaska) zijn na de legalisering geen veranderingen gevonden in de percentages cannabisgebruik bij jongeren ​[10]​.
  • Na de legalisering van cannabis in Colorado en Washington werd (eveneens) voor jongeren geen stijging in het aantal patiënten in behandeling voor cannabisproblematiek geconstateerd. Er was zelfs sprake van een daling in het aantal opnames in de verslavingszorg ​[11]​.
  • Tot op heden lijkt het legaliseren van recreatieve cannabis dus niet te hebben geleid tot een verhoogd cannabisgebruik of daarmee samenhangende problemen bij jongeren ​[12]​. Maar vanwege de ernstige potentiële gevolgen van vroeg cannabisgebruik voor de latere ontwikkeling, zijn meer studies nodig om de effecten van legalisering op jongeren te monitoren.
  • Uit een analyse van cannabisintoxicaties tussen 2010 en 2017 bleek dat het legaliseren van cannabisgebruik (het opheffen van de straf voor bezit van cannabis) het aantal cannabisintoxicaties niet deed toenemen, terwijl de legalisering van commerciële cannabisverkoop (de verkoop van cannabis via commerciële winkels) dat wel deed ​[13]​. Deze bevinding is aannemelijk, omdat de legalisering van commerciële cannabisverkoop er toe heeft geleid dat er sterkere cannabisproducten, zoals vape-oliën en edibles (voedsel met cannabis extracten), op de markt zijn verschenen ​[14]​.
  • De markt in de VS verschilt nogal van Europa, omdat in de VS ook vape-oliën en een breder aanbod aan edibles worden verkocht. De producten in de VS kunnen ook een zeer hoge concentratie THC (tot 90%) bevatten. Vape-oliën en edibles worden steeds populairder en worden ongeveer net zoveel verkocht als het plantmateriaal ​[12]​.

Canada

Canada heeft op 17 oktober 2018 als eerste G7-land en tweede land ter wereld cannabis gelegaliseerd. Een belangrijke wijziging volgde in oktober 2019, toen de verkoop van een breder scala aan cannabisproducten werd toegestaan, waaronder extracten (bijvoorbeeld vape-oliën) en edibles ​[15]​.

  • Het is nog te vroeg om conclusies te trekken over het effect van de legalisering op het gebruik van cannabis in Canada, omdat de Cannabis Act minder dan 4 jaar van kracht is en in de tussentijd nog meer veranderingen plaatsvonden. Er zijn echter enkele eerste gegevens beschikbaar.
  • In 2020 hebben meer Canadezen van 16 jaar of ouder in de afgelopen 3 maanden cannabis gebruikt (20,0%) vergeleken met vóór de legalisering (14,0%) en de eerste maanden na de legalisering (17,5%). Tussen 2020 en 2021 daalde het laatste-jaar-gebruik echter weer van 27,0% naar 25,0% ​[4]​.
  • De stijging in het cannabisgebruik vond plaats onder Canadezen van 25 jaar of ouder. In de groep van 18-24-jarigen bleef het cannabisgebruik in 2020 stabiel ten opzichte van 2018.
  • Het cannabisgebruik nam meer toe bij vrouwen dan bij mannen, mogelijk door de introductie van een breder assortiment cannabisproducten die aantrekkelijk zijn voor vrouwen (zoals vape producten en edibles).
  • Het percentage (bijna) dagelijkse cannabisgebruiker was in 2020 (7,9%) hoger dan vóór de legalisering (5,4%) en de eerste maanden na de legalisering (6,1%).

Australië

  • Het ooitgebruik en het laatste-jaar-gebruik van cannabis in de Australische algemene bevolking van 14 jaar en ouder schommelen de afgelopen 20 jaar slechts enkele procenten ​[5]​. In 2019 had 36,5% ooit cannabis gebruikt en 11,6% in het afgelopen jaar.
  • Sinds 2001 is het laatste-jaar cannabisgebruik afgenomen onder de jongere leeftijdsgroepen, maar is het toegenomen onder de oudere leeftijdsgroepen.

Tabel 3.5.2     Gebruik van cannabis in de algemene bevolking van de Verenigde Staten, Canada en Australië en enkele lidstaten van de EU-14 en het Verenigd Koninkrijk: overige leeftijdsgroepen I

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    EMCDDA. European Drug Report 2023: Trends and Developments. Luxembourg: Publications Office of the European Union; 2023.
  2. 2.
    SAMHSA. Key Substance Use and Mental Health Indicators in the United States: Results from the 2021 National Survey on Drug Use and Health. Rockville, MD: SAMHSA; 2022.
  3. 3.
    SAMHSA. Results from the 2021 National Suvey on Drug Use and Health: Detailed Tables [Internet]. 2022. Available from: https://www.samhsa.gov/data/report/2021-nsduh-detailed-tables
  4. 4.
    Health-Canada. Canadian Cannabis Survey 2021: Summary [Internet]. 2021. Available from: https://www.canada.ca/en/health-canada/services/drugs-medication/cannabis/research-data/canadian-cannabis-survey-2021-summary.html
  5. 5.
    AIHW. National Drug Strategy Household Survey 2019. Canberra: AIHW; 2020.
  6. 6.
    EMCDDA. Wastewater analysis and drugs — a European multicity study: Page last updated: 22 March 2023 [Internet]. 2023. Available from: https://www.emcdda.europa.eu/publications/html/pods/waste-water-analysis_en
  7. 7.
    DISA. MAP OF MARIJUANA LEGALITY BY STATE [Internet]. 2021. Available from: https://disa.com/map-of-marijuana-legality-by-state
  8. 8.
    Haffajee R, Mauri A. Cannabis legalization in the US: Population health impacts. Health Affairs Health Policy Brief. 2021.
  9. 9.
    Dills A, Goffard S, Miron J, Partin E. The effect of state marijuana legalizations: 2021 update. Vol. Policy Ana, CATO Institute.
  10. 10.
    Cerdá M, Mauro C, Hamilton A, Levy NS, Santaella-Tenorio J, Hasin D, et al. Association between Recreational Marijuana Legalization in the United States and Changes in Marijuana Use and Cannabis Use Disorder from 2008 to 2016. Vol. 77, JAMA Psychiatry. 2020. p. 165–171.
  11. 11.
    Mennis J, Stahler GJ. Adolescent treatment admissions for marijuana following recreational legalization in Colorado and Washington [Internet]. Vol. 210, Drug and Alcohol Dependence. Elsevier; 2020. p. 107960. Available from: https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0376871620301253
  12. 12.
    Hasin D, Walsh C. Trends over time in adult cannabis use: A review of recent findings. Vol. 38, Current Opinion in Psychology. 2021. p. 80–85.
  13. 13.
    Shi Y, Liang D. The association between recreational cannabis commercialization and cannabis exposures reported to the US National Poison Data System. Vol. 115, Addiction. 2020. p. 1890–1899.
  14. 14.
    Hall W, Stepjanovic D. Commentary on Shi & Liang (2020): Has cannabis legalization increased acute cannabis-related harms? Vol. 115, Addiction. 2020. p. 1900–1901.
  15. 15.
    Health-Canada. Health Reports: Looking back from 2020, how cannabis use and related behaviours changed in Canada [Internet]. 2021. Available from: https://www150.statcan.gc.ca/n1/pub/82-003-x/2021004/article/00001-eng.htm

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2023. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.

In deze paragraaf:

Accessibility by WAH