3.5 Gebruik: internationale vergelijking

3.5.1 Algemene bevolking internationaal

In het kort: Het percentage laatste-jaar-gebruikers van cannabis in Nederland ligt onder volwassenen (15-64 jaar) en onder jongvolwassenen (15-34 jaar) boven het gemiddelde van de Europese Unie.

Vragenlijstonderzoek

Europa

Het gebruik van cannabis onder volwassenen en jongvolwassenen ligt in Nederland boven het gemiddelde van de Europese Unie ​[1]​.

• Het ooitgebruik van cannabis in de bevolking van 15-64 jaar varieert van 2,7% in Turkije (2017) tot 40,9% in Spanje (2022) en 47,3% in Frankrijk (2021). Van de 29 landen van de Europese Unie en Noorwegen en Turkije staat Nederland op de achtste plaats met 28,8% ooitgebruik (2022).
• Het percentage laatste-jaar-cannabisgebruik onder 15-64-jarigen wordt voor de Europese Unie geschat op gemiddeld 8%. In 2022 lag Nederland met 10,2% boven dit Europese gemiddelde.
• Het gebruik van cannabis het hoogst onder jongvolwassenen. Het laatste-jaar-cannabisgebruik onder 15-34-jarigen wordt voor de Europese Unie geschat op gemiddeld 15,0%. In Nederland ligt dat percentage hoger, namelijk op 18,2% in 2022. Onder 15-34-jarigen is het percentage laatste-jaar-gebruikers het hoogst in Tsjechië (22,9%) en Italië (21,5%) en het laagst in Hongarije (3,4%) en Turkije (1,8%).
• Het percentage laatste-maand-gebruikers van cannabis onder volwassenen van 15-64 jaar is het hoogst in Spanje (8,6%), Tsjechië (6,8%) en Nederland (6,1%); de laagste percentages (<1%) zijn gevonden in Hongarije (0,9%), Turkije (0,8%) en Malta (0,4%).

Verenigde Staten, Australië en Canada

• In 2022 had 50,3% van de volwassenen in de Verenigde staten ooit in het leven cannabis gebruikt ​[2]​. Het laatste-jaar-gebruik van cannabis was 23,0%, dit is hoger dan het percentage in 2021 (19,8%). Ook het laatste-maand-gebruik nam toe van 13,9% in 2021 naar 15,9% in 2022. Het recreatief gebruik van cannabis is tussen 2012 en 2024 volledig gelegaliseerd in 24 van de 50 staten ​[6]​. Daarnaast hebben 7 staten het gebruik gedecriminaliseerd. Er zijn veel studies uitgevoerd naar het effect van het legaliseren van cannabis op het cannabisgebruik. Uit een recente meta-analyse, een bundeling van 61 studies waarvan twee derde afkomstig was uit de VS, blijkt dat er een verband bestaat tussen legalisering van recreatief cannabisgebruik en een toename van cannabisgebruik onder (jong)volwassenen ​[7]​. Onder adolescenten is er geen duidelijk verband zichtbaar.
• In 2022-2023 had 41% van de mensen in Australië van 14 jaar en ouder ooit in het leven cannabis gebruikt ​[4]​. Het laatste-jaar-gebruik van cannabis was 11,5%. Dit was vergelijkbaar met  2019 (11,6%), maar lager dan in 2011 (12,9%). Op 31 januari 2020 is het bezit van bepaalde hoeveelheden cannabis, het thuis gebruik en het kweken van cannabisplanten gedecriminaliseerd in het Australian Capital Territory (ACT). Dit is een klein zelfsturend gebied in Australië. Ondanks deze verandering bleef het laatste-jaar-gebruik in dit gebied stabiel.
• Canada heeft op 17 oktober 2018 als tweede land ter wereld, na Uruguay, cannabis gelegaliseerd. Een belangrijke wijziging volgde in oktober 2019, toen de verkoop van een breder scala aan cannabisproducten werd toegestaan, waaronder extracten (bijvoorbeeld vape-oliën) en edibles ​​[8]​. In 2023 had 26% van de Canadezen van 16 jaar en ouder in het afgelopen jaar cannabis gebruikt ​[3]​. Dit is vergelijkbaar met het percentage in 2022 (27%), maar hoger dan het percentage in 2018 (22%). Aan de laatste-jaar-gebruikers van cannabis is gevraagd hoe vaak zij cannabis gebruiken. Meer dan de helft (57%) van de laatste-jaar-gebruikers gaf aan dat zij 3 dagen per maand of minder cannabis gebruiken. Daarnaast gaf 15% van de laatste-jaar-gebruikers aan dat zij dagelijks cannabis gebruiken.

Rioolwateranalyses in Europese steden

Voor 2023 rapporteerde het EMCDDA gegevens over cannabis uit rioolwateranalyses uit 66 steden ​[5]​​. De hoeveelheid cannabis werd vastgesteld via de stof carboxy-THC (THC-COOH), het afbraakproduct (metaboliet) van THC. Dit afbraakproduct ontstaat na menselijke consumptie zodat zeker is dat de cannabis niet op andere manieren in het rioolwater is gekomen. Opgemerkt moet worden dat de schatting op basis van carboxy-THC door verschillende factoren beïnvloed kan worden. De uitscheiding van carboxy-THC met de urine en ontlasting is bijvoorbeeld afhankelijk van de gebruiksvorm en gebruikshistorie van de diverse cannabisproducten.

• Alle 5 deelnemende Nederlandse steden staan in de top 10 van steden met de hoogste dagelijkse load cannabis. Rotterdam staat daarbij op de 1^e plaats. Ook Spaanse steden staan relatief vaak in de top 10 (3 maal) met Barcelona op plaats 2. Een kanttekening bij de cijfers is dat in een aantal van deze steden veel (drugs)toeristen komen. Een deel van de cannabisresten in het rioolwater zal van deze groep afkomstig zijn, waardoor het beeld voor sommige steden vertekend kan zijn.
• In Nederlandse steden worden in het algemeen geen grote fluctuaties gevonden in de gemeten loads gedurende de week. Dit is een indicatie dat een groot deel van de cannabisgebruikers niet alleen in het weekend maar ook doordeweeks gebruikt.

• In de periode tussen 2011 en 2023 schommelen de gemeten loads in elk van de steden (Amsterdam, Utrecht en Eindhoven). In Amsterdam was een piek tussen 2018 en 2020 maar ligt de load in 2023 weer op het niveau van 2011. Voor Rotterdam en Leeuwarden is in 2023 voor het eerst gemeten en zijn dus geen trendgegevens beschikbaar.

Aanvullende informatie