4.5 Gebruik: internationale vergelijking

4.5.1 Algemene bevolking internationaal

Gegevensbronnen

Het EMCDDA verzamelt gegevens over het drugsgebruik in de algemene bevolking, waaronder jongvolwassenen, in de lidstaten van de Europese Unie, Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en Turkije ​[1]​. In de Verenigde Staten wordt het bevolkingsonderzoek naar drugsgebruik uitgevoerd door de Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA) ​[2,3]​. In Canada bestaat er hiervoor de Canadian Alcohol and Drugs Survey (CADS) ​[4]​ en in Australië is er het Australian Institute of Health and Welfare (AIHW) ​[5]​​. Voor de bevolkingsonderzoeken geldt dat verschillen in peiljaar, meetmethoden en steekproeven een precieze vergelijking bemoeilijken. Van invloed is onder andere de leeftijdsgroep.  

Voor het vergelijken van verschillende landen en regio’s richt de NDM zich vooral op de resultaten van bevolkingsonderzoeken en wordt maar beperkt gebruik gemaakt van analyses van het rioolwater. Wel worden deze analyses hieronder genoemd. Voor deze analyses van het rioolwater is nog onduidelijk in hoeverre deze een goede vergelijking mogelijk maken tussen verschillende landen en regio’s in de mate van het drugsgebruik (zie bijlage B7). Het gaat hieronder om de rioolwateranalyses met gegevens over het drugsgebruik in ongeveer tachtig Europese steden, waarbij voor cocaïne gegevens beschikbaar waren uit 78 steden ​[6]​.

Vergelijking tussen landen

Onderstaande figuren en tabel presenteren gegevens over het gebruik van cocaïne in een aantal lidstaten van de EU-14, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen volgens de standaard leeftijdsgroepen van het EMCDDA (15-64 jaar en 15-34 jaar), tenzij anders aangegeven. Gegevens voor de Verenigde Staten, Canada en Australië staan in de tabel daaronder. Voor zover beschikbaar, zijn gegevens voor andere EU-lidstaten in bijlage C vermeld. Het Europees gemiddelde zoals berekend door het EMCDDA is daarbij een schatting die is gewogen op basis van de bevolkingsomvang. Landen met veel inwoners tellen daardoor zwaarder mee. Voor dit Europees gemiddelde zijn voor Nederland de cijfers van 2020 gebruikt. De cijfers van 2021 voor Nederland waren nog niet beschikbaar voor het EMCDDA.

In de algemene bevolking van landen in Europa, Noord-Amerika en Australië is het aantal mensen dat harddrugs zoals cocaïne gebruikt, aanzienlijk lager dan het aantal mensen dat cannabis gebruikt. Wel is cocaïne in Europa de meest gebruikte stimulerende drug ​[1]​. Het gebruik van cocaïne ligt hoger in het Westen en het Zuiden van Europa, in overeenstemming met de hogere cocaïne loads die in de rioolwateranalyses zijn aangetroffen.

• In 2020 had 5,0% van de bevolking van 15-64 jaar in alle EU-lidstaten samengenomen ervaring met cocaïne. Het ooitgebruik varieert van 0,2% in Turkije tot 11,2% in Spanje. In Nederland is dit percentage (6,6%) iets hoger dan het Europese gemiddelde van 5,0% ​[1]​.
• Het laatste-jaar-gebruik onder 15-64-jarigen wordt voor de Europese Unie geschat op 1,2%. In Nederland lag dit percentage hoger met 2,1%. Het percentage laatste-jaar-gebruikers was het laagst in Turkije, Slowakije, Litouwen en Tsjechië (0,1%) en het hoogst in het Verenigd Koninkrijk (2,7%) ​[1]​.
• Het Europese gemiddelde voor het laatste-jaar-gebruik onder 15-34-jarigen lag op 2,2%. In Nederland was dit percentage in 2020 in deze leeftijdsgroep hoger, namelijk 3,5%. Het hoogste percentage werd gevonden in Oostenrijk (5,6%), gevolgd door het Verenigd Koninkrijk (5,3%) ​[1]​.
• Het EMCDDA signaleert cocaïnegebruik als een groeiend onderdeel van de Europese drugsproblematiek, gelet op de toegenomen zuiverheid, het toegenomen aanbod (op basis van recordinbeslagnames), toegenomen aantal eerste aanmeldingen in behandelcentra, toegenomen gebruik van crack cocaïne en cocaïnegerelateerde incidenten en sterfgevallen ​[1]​.

Tabel 4.5.1a         Gebruik van cocaïne onder de algemene bevolking van enkele EU-14 lidstaten en Noorwegen: leeftijdsgroepen 15-64 jaar en 15-34 jaar

• Het percentage mensen in de algemene bevolking dat ervaring heeft met cocaïne is veruit het grootst in de Verenigde Staten, alhoewel de Verenigde Staten niet aan kop gaan in het percentage laatste-jaar-gebruik. Het hoogste percentage laatste-jaar-gebruik in de algemene bevolking werd gevonden in Australië in 2019, namelijk 4,5%.
• In de Verenigde Staten fluctueert het laatste-jaar-gebruik van cocaïne sinds 2002, waarbij het in de periode van 2015 tot 2018 lijkt te zijn gestabiliseerd ​[7,8]​. In 2019 (2,0%) en in 2020 (1,9%) ligt het laatste-jaar-gebruik van cocaïne onder mensen van 12 jaar en ouder uiteindelijk wel lager dan in 2002 (2,5%) ​[2,3]​.
• In Australië is een stijgende trend te zien in het ooitgebruik, het laatste-jaar-gebruik en het laatste-maand-gebruik van cocaïne ​[5]​. In 2019 ligt het laatste-jaar-gebruik onder Australische volwassenen op 4,5%, in 2016 lag het op 2,7% en in 2004 op 1,1%. De stijging was te zien in regio’s met zowel hoge als lage sociaaleconomische klassen en is vooral zichtbaar onder mannen. Ook de frequentie van het gebruik steeg tussen 2016 en 2019 onder Australische gebruikers van cocaïne. De startleeftijd voor cocaïne ligt in Australië op gemiddeld 24 jaar (mediaan 22 jaar). In de regio’s met een hogere sociaaleconomische klasse komt cocaïnegebruik vaker voor dan in de regio’s met een lagere sociaaleconomische klasse (6,9% tegenover 2,5% onder Australiërs van 14 jaar en ouder).
• In Nederland is het ooitgebruik, het laatste-jaar-gebruik en het laatste-maand-gebruik van cocaïne gestabiliseerd sinds 2015 (zie § 4.2 en bijlage A3). Het laatste-jaar-gebruik onder Nederlandse volwassenen van 15-64 jaar lag in 2020 op 2,1% en in 2015 op 1,9% (geen significant verschil). Het lijkt daarmee meer op de trend die in de Verenigde Staten is te zien dan op de trend in Australië. In Nederland zien we in 2020 onder mensen van 18 jaar en ouder, vergelijkbaar met de hogere sociaaleconomische regio’s in Australië, meer cocaïnegebruik onder mensen met een hoog opleidingsniveau (2,3%) dan onder mensen met een laag opleidingsniveau (0,6%) (zie § 4.2). Zoals eerder genoemd is het echter moeilijk om de bevolkingsonderzoeken precies te vergelijken vanwege verschillen in peiljaren, meetmethoden en steekproeven.

Tabel 4.5.1b         Gebruik van cocaïne onder de algemene bevolking van enkele EU-14 lidstaten en het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Canada en Australië: overige leeftijdsgroepen^I

Rioolwateranalyses in Europese steden

In 2021 analyseerde het EMCDDA gegevens van rioolwateranalyses uit ongeveer tachtig Europese steden, waarbij voor cocaïne gegevens beschikbaar waren uit 78 steden ​[6]​.

• Voor cocaïne werd de hoogste dagelijkse load gevonden in Antwerpen-Zuid met een gemiddelde dagelijkse load van 1.581,88 mg per 1.000 inwoners. Amsterdam stond op de derde plaats met een gemiddelde dagelijkse load van 886,83 mg per 1.000 inwoners. Zoals aangegeven in de Bijlage (B7) kan niet worden bepaald in hoeverre buitenlandse en binnenlandse toeristen hierbij een rol spelen. Eindhoven stond op de tiende plaats met een gemiddelde dagelijkse load van 623,61 mg per 1.000 inwoners. Utrecht stond op de veertiende plaats met een gemiddelde dagelijkse load van 529,55 mg per 1.000 inwoners.
• In Nederlandse steden steeg de cocaïne load tussen 2011 en 2021. Tussen 2011 en 2021 was in Amsterdam de cocaïne load gestegen met 37,7% van 644,10 naar 886,83 mg per 1.000 inwoners. In Eindhoven steeg in diezelfde periode de cocaïne load met 42,6% van 437,42 naar 623,61 mg per 1.000 inwoners. In Utrecht steeg de cocaïne load tussen 2011 en 2021 met 48,6,% van 356,34 naar 529,55 mg per 1.000 inwoners.

Aanvullende informatie