Hoeveel jongeren uit kwetsbare groepen gebruiken GHB?

In het kort: Over GHB-gebruik in kwetsbare groepen jongeren is minder bekend dan over het gebruik van andere middelen zoals cannabis of ecstasy. Het gebruik van GHB wordt in minder onderzoeken meegenomen, omdat het maar weinig voorkomt. De onderzoeken die GHB-gebruik onder kwetsbare groepen jongeren wél hebben onderzocht, lijken dit te bevestigen. Het is wel bekend dat GHB gebruik op lokaal niveau soms erg problematisch kan zijn. In zogenoemde ‘brandhaarden’, veelal in rurale gebieden van Nederland, kan problematisch GHB-gebruik onder bepaalde kwetsbare jongeren relatief veel voorkomen en voor problemen zorgen.  

Snel naar:
Jongeren in Justitiële Jeugdinrichtingen
Jongeren in de jeugdzorg
Groepen isicojongeren

Wat verstaan we onder kwetsbare groepen jongeren?

Op deze pagina bespreken we een aantal onderzoeken over het middelengebruik binnen ‘kwetsbare groepen jongeren’. Wij gebruiken de term ‘kwetsbare groepen jongeren’ om aan te duiden dat het hier gaat om groepen jongeren die een grotere kans hebben op problemen met en door middelengebruik ​[1]​. Dit komt door een opeenstapeling van verschillende risicofactoren binnen deze groepen. Omgevingsfactoren spelen hierbij de belangrijkste rol, vaak in wisselwerking met persoonlijke risicofactoren. Het kan bijvoorbeeld gaan om problemen in de gezinssituatie, schoolgerelateerde problemen of gedragsproblemen. Jongeren in de jeugdzorg, in jeugddetentie of in het voorgezet speciaal onderwijs (vso) zijn voorbeelden van groepen waarin vaak zo’n opeenstapeling van risicofactoren speelt.

Hoeveel jongeren in de Justitiële Jeugdinrichtingen gebruiken GHB?

GHB-gebruik kwam onder de onderzochte jongeren in JJI niet voor

In 2022 had geen van de ondervraagde jongeren in de Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI) in de laatste maand GHB gebruikt ​[2]​. Het gebruik ooit of in het laatste jaar is onder deze jongeren niet uitgevraagd.

Hoeveel jongeren in de jeugdzorg gebruiken GHB?

Geen landelijke gegevens bekend over gebruik van GHB onder jongeren in de jeugdzorg

Er zijn geen landelijke gegevens bekend over het gebruik van GHB onder jongeren in de (residentiële) jeugdzorg. Wel zijn er gegevens over het gebruik van GHB onder jongeren in de brede jeugdzorg op regionaal niveau. Deze jongeren worden ambulant begeleid, wonen op een leefgroep of ontvangen pleegzorg.  In de brede jeugdzorg in Amsterdam werd in een onderzoek uit 2019 gevonden dat 3% van de jongeren ooit GHB had gebruikt, 1% gebruikte GHB in de laatste maand ​[3]​. Onder jongeren in de jeugdzorg in Gooi- en Vechtstreek gebruikte maar één jongere in het onderzoek ooit GHB (4%) ​[4]​.  

Hoe ziet het GHB-gebruik in groepen risicojongeren eruit?

Wie vallen er onder groepen risicojongeren?

Een groep risicojongeren is volgens de Antenne Regiomonitor een jongeren- en/of vriendengroep waarbij er al sprake is van middelengebruik en minimaal één van de volgende drie problemen speelt:

• Problematisch of overmatig drugsgebruik;
• Meervoudige problematiek in de omgeving van de jongeren (bijvoorbeeld binnen de familie, schoolsituatie of vriendengroep);
• Overlast of criminaliteit.

De problemen hoeven niet bij alle jongeren in de jongerengroep voor te komen. Deze jongerengroepen worden soms ook wel aangeduid als ‘kansarme jeugd’, ‘probleemjeugd’ of ‘hangjeugd’ ​[5]​.

GHB-gebruik komt relatief weinig voor in groepen risicojongeren

GHB-gebruik werd door jongerenwerkers minder vaak gesignaleerd onder risicojongeren dan andere drugs, zoals cannabis of lachgas. In een kwart (7 van de 29) van de groepen was er sprake van GHB-gebruik. Dit gaat bijna altijd om een zeer kleine subgroep of een enkeling binnen de groep. In één groep gaat het om maximaal een kwart van de groepsleden.

In de meeste groepen waarin GHB werd gebruikt bleef het gebruik stabiel

In het merendeel van de groepen waarin GHB werd gebruikt (5 van de 7) is het gebruik volgens de jongerenwerkers stabiel gebleven in het afgelopen jaar. In één groep is het gebruik afgenomen en in één groep is het gebruik toegenomen.

GHB-gebruik speelt mogelijk meer onder oudere gebruikers

De jongerenwerkers denken dat het gebruik van GHB vooral voorkomt in oudere groepen gebruikers in de regio, die niet onder hun werkveld vallen. Onder jonge risicogroepen lijkt het middel niet populair. Dit sluit aan bij het feit dat de gemiddelde startleeftijd voor GHB-gebruik in de algemene populatie hoger ligt dan voor de meeste andere middelen (zie: GHB-gebruik onder groepen volwassenen).

Lokale brandhaarden van GHB problematiek

Uit eerder onderzoek is bekend dat GHB gebruik soms op lokaal niveau relatief veel kan voorkomen en voor veel problemen kan zorgen ​[6]​. Deze zogenoemde brandhaarden komen vooral veel voor in bepaalde delen van het platteland van Nederland. Soms gaat het om oudere gebruikers met verslavingsproblematiek, maar soms ook om (straat)jongeren (ziek ook: Regionale verschillen in GHB gebruik).

Aanvullende informatie