HomeKetamine14.6.2 Incidenten

14.6.2 Incidenten

In het kort: Het aantal gezondheidsincidenten met ketamine lijkt toe te nemen volgende de Monitor Drugsincidenten (MDI). Ketamine-intoxicaties worden doorgaans gemeld door EHBO-posten, maar steeds vaker ook door ziekenhuizen. Het aandeel patiënten dat een medische behandeling nodig had voor een intoxicatie met ketamine groeide in 2021 fors. Vooral in hoge doseringen kan ketamine zorgen voor bewustzijnsverlies. Bij het NVIC werd daarnaast in 2021 opnieuw vaker een telefonisch informatieverzoek bij een potentiële ketamine-intoxicatie gedaan. Ook het aantal risicoanalyses dat online werd opgevraagd steeg opnieuw.

Snel naar:

Sinds 2009 houdt de Monitor Drugsincidenten (MDI, zie bijlage B3) actuele gegevens bij over de aard en omvang van acute drugsgerelateerde gezondheidsincidenten bij patiënten die worden behandeld op de spoedeisende eerste hulp (SEH) van een ziekenhuis, door de ambulance, door forensisch artsen, of op de EHBO van een grootschalig evenement. De monitor is niet landelijk dekkend, maar rapporteert vanuit peilstationregio’s in Nederland (vier regio’s in 2009; acht sinds 2011) ​[1]​. De gegevens worden aangevuld met die van het Letsel Informatie Systeem (LIS), waarin de behandelingen wegens intoxicaties of letsels na drugsgebruik op 14 SEH’s zijn opgenomen. Daarnaast registreert het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) informatieverzoeken van artsen en andere medisch professionals over vermoede blootstellingen aan middelen. Bij beide bronnen worden intoxicaties niet analytisch/toxicologisch geverifieerd.

Monitor Drugsincidenten

In 2021 werden in totaal 3.984 drugsincidenten geregistreerd. Het gebruik van ketamine werd bij 115 (3%) van de incidenten gemeld, waarvan 35% als enige gebruikte drug met of zonder alcohol (monogebruik). Bij de overige incidenten was ketamine in combinatie met één of meer andere drugs gebruikt, meestal met ecstasy (28%), cocaïne (27%), GHB (21%), en/of 3/4-MMC (13%) ​[1]​.

Tabel 14.6.1 Incidenten met ketamine als enige drug geregistreerd door de Monitor Drugsincidenten (MDI) en het Letsel Informatie Systeem (LIS), 2019.

Kenmerken patiënten en incidenten gerelateerd aan gebruik van ketamine

  • In 2021 werd 35% van de geregistreerde incidenten met ketamine gemeld door ambulancediensten, 23% door MDI-ziekenhuizen, 40% door EHBO-diensten en 3% door forensisch artsen. LIS-ziekenhuizen meldden geen incidenten met ketamine.
  • Incidenten die worden geregistreerd bij de MDI worden ingedeeld naar de mate van intoxicatie (licht, matig of ernstig). In het LIS wordt de mate van intoxicatie niet bijgehouden. In 2021 waren de meeste patiënten die werden behandeld op EHBO-posten (58%) matig onder invloed na het gebruik van ketamine. Deze patiënten waren vaak verminderd aanspreekbaar of vertoonden verward gedrag. Daarnaast was 25% licht onder invloed met klachten als angst, pijn op de borst, misselijkheid en buikpijn. Tot slot was 17% ernstig onder invloed. Met deze patiënten is vaak geen contact te maken, door bewusteloosheid, hevige agitatie, psychose of insulten. Ketamine-intoxicaties bij patiënten die worden behandeld op spoedeisende hulpafdelingen en door ambulancediensten zijn doorgaans ernstiger van aard dan op EHBO-posten.
  • Buikpijn is een opvallend frequente klacht na ketaminegebruik. Eén op de vijf patiënten die ketamine als enige drug hadden gebruikt (en bij wie deze informatie beschikbaar is) had hier last van, meer dan bij elke andere drug. Er zijn aanwijzingen dat langdurig en intensief ketaminegebruik ernstige schade kan toebrengen aan de blaas, met als gevolg onder andere hevige buikkrampen (‘K-cramps’). Uit de MDI data wordt niet duidelijk of het bij de gerapporteerde buikpijnklachten gaat om acute effecten of (deels) om langetermijneffecten van overmatig ketaminegebruik.
  • Bij 64% van de in 2021 geregistreerde incidenten met ketamine als enige gebruikte drug werd ook alcohol gebruikt.
  • Patiënten met een ketamine-intoxicatie zijn relatief jong. De mediane leeftijd van patiënten met een ketamine-intoxicatie bedroeg in 2021 26 jaar. Ter vergelijking: de mediane leeftijd van de gemiddelde patiënt die werd gezien voor een drugsintoxicatie bedroeg 31 jaar.

Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum

Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) voorziet artsen en andere hulpverleners van informatie over de mogelijke gezondheidseffecten en behandeling van acute vergiftiging. De informatieverzoeken kunnen telefonisch zijn, maar ook via de website www.vergiftigingen.info kan informatie opgevraagd worden voor een risicoanalyse ​[2]​.

  • Het aantal telefonische raadplegingen over ketamine steeg van 33 in 2018 naar 45 in 2020. Deze stijging zette in 2021 fors door, met in totaal 76 telefonisch gemelde blootstellingen aan ketamine. Ketamine stond daarmee op plek 8 van de drugs met het hoogste aantal telefonisch gemelde blootstellingen.
  • Daarnaast werden voor ketamine 227 risicoanalyses uitgevoerd (ten opzichte van 206 in 2020) via www.vergiftigingen.info. Dit wijst op een mogelijke toename van het aantal gezondheidsincidenten met ketamine.
  • De meeste blootstellingen waren mengintoxicaties met alcohol en/of andere drugs. Dit vergroot de kans op ernstige klachten.
  • Langdurig gebruik van ketamine kan leiden tot urinewegproblemen (zie ook § 14.7). In 2021 heeft het NVIC één melding ontvangen van een patiënten met mogelijke blaasproblemen bij een ketamineverslaving.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    Schürmann L, Valkenberg H, Croes E. Monitor drugsincidenten: Factsheet 2021. Utrecht: Trimbos-instituut; 2022.
  2. 2.
    Nugteren-van Lonkhuyzen JJ, Van Velzen AG, Mulder-Spijkerboer HN, Visser CC, Dijkman MA, De Lange DW, et al. Acute vergiftigingen bij mens en dier: NVIC Jaaroverzicht 2021: NVIC Rapport 01/2022. Utrecht: Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC), Divisie Vitale Functies, Universitair Medisch Centrum Utrecht; 2022.

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.