Hoeveel jongeren uit kwetsbare groepen gebruiken opioïden?

In het kort: Voor zover onderzocht, wordt heroïne maar weinig gebruikt in kwetsbare groepen jongeren. Wel wordt het gebruik van zware pijnstillers zoals oxycodon en fentanyl gesignaleerd onder jongeren in de regionale jeugdzorg.

Snel naar:
Jongeren in Justitiële Jeugdinrichtingen
Jongeren in de jeugdzorg
Groepen risicojongeren

Wat verstaan we onder kwetsbare groepen jongeren?

Op deze pagina bespreken we een aantal onderzoeken over het middelengebruik binnen ‘kwetsbare groepen jongeren’. Wij gebruiken de term ‘kwetsbare groepen jongeren’ om aan te duiden dat het hier gaat om groepen jongeren die een grotere kans hebben op problemen met en door middelengebruik ​[1]​. Dit komt door een opeenstapeling van verschillende risicofactoren binnen deze groepen. Omgevingsfactoren spelen hierbij de belangrijkste rol, vaak in wisselwerking met persoonlijke risicofactoren. Het kan bijvoorbeeld gaan om problemen in de gezinssituatie, schoolgerelateerde problemen of gedragsproblemen. Jongeren in de jeugdzorg, in jeugddetentie of in het voorgezet speciaal onderwijs (vso) zijn voorbeelden van groepen waarin vaak zo’n opeenstapeling van risicofactoren speelt.

Hoeveel jongeren in de Justitiële Jeugdinrichtingen gebruiken opioïden?

Gebruik van heroïne kwam niet voor onder de onderzochte jongeren in JJI

Geen van de jongeren in de Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI) gaf in 2022 aan in de afgelopen maand heroïne te hebben gebruikt ​[2]​. Gebruik van andere opioïden is niet uitgevraagd.

Hoeveel jongeren in de jeugdzorg gebruiken opioïden?

Op regionaal niveau wordt onder jongeren in de jeugdzorg het gebruik van zware pijnstillers gesignaleerd

Er zijn geen landelijke gegevens bekend over het gebruik van opioïden onder jongeren in de (residentiële) jeugdzorg. Wel zijn er gegevens over het gebruik van opioïden onder jongeren in de brede jeugdzorg op regionaal niveau. Deze jongeren worden ambulant begeleid, wonen op een leefgroep of ontvangen pleegzorg. In een onderzoek uit 2019 onder de brede jeugdzorg in Amsterdam werd gevonden dat 11,2% van de jongeren ooit oxycodon of fentanyl had gebruikt met een recept van een arts ​[3]​. Verder had 4,1% van de jongeren deze medicijnen (ook) ooit zonder recept gebruikt.

Onder jongeren in de jeugdzorg in Gooi- en Vechtstreek gebruikte 9,1% ooit oxycodon of fentanyl met een recept van een arts ​[4]​. Het gebruik van heroïne kwam in beide regio’s niet voor.  Het ging in deze onderzoeken om een kleine steekproef, waardoor deze resultaten voorzichtig moeten worden geïnterpreteerd. 

Hoe ziet het gebruik van opioïden in groepen risicojongeren eruit?

Wie vallen er onder groepen risicojongeren?

Een groep risicojongeren is volgens de Antenne Regiomonitor een jongeren- en/of vriendengroep waarbij er al sprake is van middelengebruik en minimaal één van de volgende drie problemen speelt:

• Problematisch of overmatig drugsgebruik;
• Meervoudige problematiek in de omgeving van de jongeren (bijvoorbeeld binnen de familie, schoolsituatie of vriendengroep);
• Overlast of criminaliteit.

De problemen hoeven niet bij alle jongeren in de jongerengroep voor te komen. Deze jongerengroepen worden soms ook wel aangeduid als ‘kansarme jeugd’, ‘probleemjeugd’ of ‘hangjeugd’ ​[5]​.

Heroïnegebruik komt in een toenemend aantal groepen voor, maar aantallen nog steeds zeer laag

In een klein deel (4 van de 29) van de kwetsbare jongerengroepen werd het gebruik van heroïne gesignaleerd. Deze jongerengroepen waren verdeeld over drie dorpen en één stad, in het noorden, zuiden en westen van het land. Voor alle vier groepen geldt dat slechts een enkeling binnen de groep heroïne gebruikte. Ter vergelijking, in de vorige meting in 2021 werden geen groepen gesignaleerd waar heroïne werd gebruikt. Aan de vorige meting deden andere groepen risicojongeren mee dan aan de huidige meting.  

Heroïnegebruik nam onder merendeel van de gebruikende jongerengroepen toe in het afgelopen jaar

Volgens jongerenwerkers nam het gebruik van heroïne in driekwart (3 van de 4) groepen toe in het afgelopen jaar. In één groep nam het heroïnegebruik af.

Geen informatie bekend over gebruik van andere opioïden in groepen risicojongeren

Er is in dit onderzoek niet gerapporteerd over gebruik van anderen opioïden zoals zware pijnstillers.

Aanvullende informatie