Er zijn de afgelopen jaren diverse activiteiten en projecten uitgevoerd om het problematisch alcoholgebruik te voorkomen en/of terug te dringen. Deze activiteiten liepen over het algemeen al voor het Nationaal Preventieakkoord. Wel is in het NPA afgesproken dat bepaalde campagnes worden voortgezet, waaronder IkPas en NIX18.
- Landelijke campagnes (o.a. NIX18, IkPas/’40 dagen geen druppel’ en de BOB-campagne). Zie voor meer informatie over deze campagnes § 2.3.4.
- Kortdurende (online) alcoholinterventies (o.a. Jellinek Online Zelfhulp; Minder Drinken; Moti-4; Wat Drink Jij). Verslavingskunde Nederland (VKN) heeft een overzicht gepubliceerd met de hoogst erkende kortdurende (online) alcoholinterventies [1]. Deze online interventies bereiken probleemdrinkers echter nog onvoldoende en er is weinig samenhang en afstemming. Het is binnen het Samenwerkingsverband Vroegsignalering (SVA) de ambitie om daar verandering in te brengen. Dit maakt ook onderdeel uit van de doelstellingen van het NPA, zie § 2.3.4.
- Community of wijkgerichte interventies, waaronder het programma Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO) [2]. OKO is gericht op het voorkomen van het gebruik van alcohol, drugs en tabak onder jongeren. Het is een Nederlandse aanpak, die gebaseerd is op de uitgangspunten van het IJslandse preventiemodel, aangevuld en aangepast aan de Nederlandse context. Er is daarnaast in 2021 een pilottraject in 4 gemeenten gestart om de handhaving van de Alcoholwet, met behulp van de Handreiking Alcoholwet, te verbeteren [3].
Etikettering van alcoholhoudende dranken
Het verplicht vermelden van productinformatie (ingrediënten en voedingswaarde) en gezondheidsinformatie en -waarschuwingen over de risico’s van alcohol op etiketten van alcoholhoudende dranken (dat wil zeggen: alcohol-etikettering) is een middel om bewustwording over de schadelijkheid van alcohol te vergroten en daarmee schadelijk alcoholgebruik terug te dringen.
- Alcohol-etikettering is momenteel niet verplicht in de Europese Unie (EU), maar het wordt wél aangeraden in de wereldwijde strategie van de WHO om schadelijk alcoholgebruik te verminderen [4].
- Eén van de 27 EU-landen (Ierland) en acht van de 53 landen uit de WHO Europese Regio (Armenië, Israël, Kazachstan, Kirgizië, Moldavië, Noorwegen, Rusland en Wit-Rusland) hebben verplichte alcoholetikettering ingevoerd. Sommige landen hebben één onderdeel van verplichte alcohol-etikettering ingevoerd [4]. Bovendien voldoet de etikettering van alcoholhoudende dranken meestal niet aan de aanbevelingen van de WHO.
- In Nederland wordt alcohol-etikettering overgelaten aan de producenten (zelfregulering). Verschillende experts onderstrepen het belang van verplichte alcohol-etikettering door te wijzen op het recht van consumenten om te weten wat er in een product zit, en welke risico’s het gebruik ervan met zich mee brengt [5]. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat verplichte alcohol-etikettering door de overheid effectiever is dan zelfregulering door de alcoholindustrie. Uit onderzoek blijkt dat verplichte alcohol-etikettering mogelijk is in Nederland. Indien alcohol-etikettering in Nederland ingevoerd wordt, is het belangrijk om lering te trekken uit de landen die dit beleid al wettelijk hebben ingevoerd, en om EU- en WHO-richtlijnen te volgen over de inhoud en de vormgeving van de etiketten [5].
Aanvullende informatie
Bronnen
- 1.De Bruijn T, Hoogervorst J. Digitale preventie en zorg voor mensen met alcoholproblematiek: Inventarisatierapport [Internet]. 2020. Available from: https://web.archive.org/web/20201126143356/https:/www.verslavingskundenederland.nl/projecten-preventieakkoord/project-vroegsignalering/subproject-a-landelijke-ehealth-keten.
- 2.Trimbos-instituut . Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO) [Internet]. Trimbos-instituut. 2022 [cited 2022 Feb 9]. Available from: https://www.trimbos.nl/aanbod/opgroeien-in-een-kansrijke-omgeving/#:~:text=Waar%20de%20STAD%2Daanpak%20zich,in%20het%20leven%20van%20kinderen.
- 3.Trimbos-instituut. Handhaving Drank- en Horecawet: vier gemeenten starten met een pilot [Internet]. 2020. Available from: https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/vier-gemeenten-gestart-met-de-pilot-handreiking-handhaving-drank-en-horecawet/
- 4.WHO. Health Evidence Network synthesis report 68: What is the current alcohol labelling practice in the WHO European Region and what are barriers and facilitators to development and implementation of alcohol labelling policy? Copenhagen: WHO European Region; 2020.
- 5.Voogt C, Smit K. Etikettering van alcoholhoudende dranken: Onderzoek naar de mogelijkheid van verplichte etikettering van alcoholhoudende dranken in Nederland [Internet]. Trimbos-instituut; 2021. Available from: https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/af1927-etikettering-van-alcoholhoudende-dranken/
Hoe te verwijzen
Nationale Drug Monitor, editie 2023. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.