In het kort: Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS) zijn chemisch aangepaste drugs waarmee producenten en handelaren proberen de Opiumwet te omzeilen door kleine veranderingen in de structuur van de drug aan te brengen. Ze zijn vaak afgeleiden van harddrugs die al op lijst I van de Opiumwet staan, maar die zelf (nog) niet onder deze wet vallen, terwijl ze vergelijkbare of zelfs grotere risico’s voor de gezondheid kunnen hebben. Om dit aan te pakken, komt er vanaf 1 juli 2025 een nieuwe lijst (Lijst IA) met stofgroepen die veel gebruikt worden bij NPS, zodat de overheid sneller kan optreden tegen deze nieuwe gevaarlijke stoffen.
Wat zijn Nieuwe Psychoactieve Stoffen?
Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS) zijn stoffen die qua werking lijken op bestaande illegale drugs, maar (nog) niet onder de Opiumwet vallen. Ze worden vaak bewust ontwikkeld om de bestaande drugswetgeving te omzeilen.
Hoe omzeilen NPS de bestaande drugswetgeving?
Tot nu toe noemt de Opiumwet alle verboden stoffen afzonderlijk, inclusief hun exacte chemische formule. Producenten van NPS maken daar gebruik van door kleine veranderingen aan te brengen in de chemische structuur van verboden middelen. Daardoor ontstaan steeds nieuwe varianten die juridisch nog niet verboden zijn, terwijl ze vergelijkbare of zelfs grotere gezondheidsrisico’s met zich meebrengen.
Hoe reageert de overheid hierop?
Om de productie van NPS tegen te gaan heeft de overheid een nieuwe wet ontwikkeld. Deze richt zich op stofgroepen die vaak worden gebruikt bij de ontwikkeling van NPS. Vanaf 1 juli 2025 wordt een nieuwe lijst (lijst IA) toegevoegd aan de bestaande lijsten I en II van de Opiumwet. Het belangrijkste verschil met de huidige aanpak is dat met de nieuwe wet niet langer elk middel afzonderlijk strafbaar hoeft te worden gesteld. In plaats daarvan worden hele groepen stoffen in één keer verboden, waardoor ook nieuwe varianten met een vergelijkbare chemische structuur automatisch onder het verbod vallen. Zo kan de overheid sneller optreden tegen schadelijke nieuwe drugs.
Lijst IA bevat de volgende stofgroepen:
- Alle stoffen afgeleid van 2-fenethylamine, waaronder ook stoffen met de basisstructuur van cathinon;
- Synthetische cannabinoïden (cannabimimetica);
- Stoffen afgeleid van 4-aminopiperidine, zoals fentanyl-achtige stoffen [1,2].
Zie voor NPS ook onze pagina over NPS.
Aanvullende informatie
Bronnen
- 1.E.K. 36159-A. Wijziging van de Opiumwet in verband met het toevoegen van een derde lijst met als doel het tegengaan van de productie van en de handel in nieuwe psychoactieve stoffen en enkele andere wijzigingen. Den Haag: Eerste Kamer der Staten-Generaal; 2024.
- 2.Rijksoverheid. Eerste Kamer stemt voor designerdrugsverbod. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2025/01/28/eerste-kamer-stemt-voor-designerdrugsverbod. 2025.
Hoe te verwijzen
Nationale Drug Monitor, editie 2025. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.