In het kort: Het merendeel van de officiële verkooppunten zijn fysieke horecazaken. Daarnaast vormen sportkantines een belangrijk verkooppunt van alcohol.
Snel naar:
Volgens de WHO zijn de volgende drie maatregelen het meest kosteneffectief, betaalbaar en uitvoerbaar om problematisch alcoholgebruik terug te dringen: 1) Het beperken van de beschikbaarheid van alcoholhoudende dranken (bijvoorbeeld door het beperken van de openingstijden van verkooppunten), 2) het verhogen van de prijs van alcoholhoudende dranken en 3) het beperken of verbieden van marketing voor alcoholhoudende dranken [1].
Op deze pagina worden de laatste ontwikkelingen rond de verkooppunten op alcoholhoudende dranken besproken. Voor meer informatie over de laatste ontwikkelingen rondom de beleidsmaatregelen en marketing zie § 2.3.
Meer achtergrondinformatie over de beschikbaarheid, marketing en prijzen van alcoholhouden dranken op Expertisecentrum Alcohol.
11.8.1 Aantal verkooppunten
In het kort: De laatste schatting uit 2019 telt 43.200 officiële verkooppunten van alcoholhoudende dranken, waarvan 39.200 fysieke en 4000 online verkooppunten. Daarnaast waren er in 2020 nog 12.000 para-commerciële verkooppunten waar horeca niet de kernactiviteit is, zoals sportkantines.
Waarom is informatie over het aantal verkooppunten belangrijk?
Alcoholgebruik wordt sterk beïnvloed door de mate waarin alcoholische dranken beschikbaar zijn. Het beperken van de beschikbaarheid van alcohol is volgens de WHO één van de drie meest kosteneffectieve, betaalbare en uitvoerbare beleidsmaatregelen om (problematisch) alcoholgebruik terug te dringen (naast het verhogen van de prijs en het beperken/verbieden van reclame) [1,2].
Hoeveel verkooppunten van alcohol zijn er in Nederland?
Recente cijfers over het aantal verkooppunten van alcohol zijn niet beschikbaar. De laatste schatting van het CBS van het aantal officiële verkooppunten gaat over 2019 [3]. Er waren toen naar schatting 43.200 verkooppunten van alcoholhoudende dranken in Nederland. Hiervan waren 39.200 fysieke en 4.000 online verkooppunten. De fysieke verkooppunten waren onder te verdelen in 30.300 horecazaken en 8.900 detailhandel-zaken.
Om een completer beeld te krijgen van de beschikbaarheid van alcohol in Nederland is aanvullend onderzoek gedaan naar het aantal para-commerciële verkooppunten en onofficiële verkooppunten die detailhandel en horeca combineren (blurring) [4]. Deze verkooppunten vallen niet onder de officiële verkooppunten die in de CBS-cijfers zijn meegenomen.
In 2020 waren er naar schatting 12.000 para-commerciële verkooppunten van alcohol in Nederland. Dit zijn verkooppunten waar horeca-activiteiten niet de kernactiviteit vormen, zoals sportkantines en instellingen voor kunst en cultuur. Zij ontvangen een aparte vergunning van de gemeente. Sommige sportkantines hebben een reguliere vergunning van de gemeente ontvangen, waardoor het werkelijke aantal para-commerciële verkooppunten hoger zal liggen.
Tot slot zijn er mengvormen van detailhandel en horeca (blurring). In 2020 waren er bijna geen gemeenten die een gedoogverklaring voor het mengen van detailhandel en horeca hadden afgegeven. Het ging naar schatting om 10 gemeenten.
Lees meer Beschikbaarheid van alcohol en verantwoorde verstrekking – Expertisecentrum Alcohol
Meer informatie over blurring op Expertisecentrum Alcohol. Voor meer informatie over de laatste ontwikkelingen rondom de beleidsmaatregelen en marketing zie § 2.3.
Aanvullende informatie
Bronnen
- 1.Chisholm D, Moro D, Bertram M, Pretorius C, Gmel G, Shield K, et al. Are the “Best Buys” for Alcohol Control Still Valid? An Update on the Comparative Cost-Effectiveness of Alcohol Control Strategies at the Global Level [Internet]. Vol. 79, Journal of Studies on Alcohol and Drugs. 2018. p. 514–522. Available from: https://www.jsad.com/doi/10.15288/jsad.2018.79.514
- 2.WHO. More ways, to save more lives, for less money: World Health Assembly adopts more Best Buys to tackle noncommunicable diseases [Internet]. 2023. Available from: https://www.who.int/news/item/26-05-2023-more-ways–to-save-more-lives–for-less-money—-world-health-assembly-adopts-more-best-buys–to-tackle-noncommunicable-diseases
- 3.CBS. Verkooppunten alcoholhoudende drank, oktober 2019 [Internet]. 2020. Available from: http://web.archive.org/web/20201109142256/https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2020/20/verkooppunten-alcoholhoudende-drank-oktober-2019
- 4.Vermeulen W, Schwartz T, van Straaten B, Kroon L, Smits T, Nagelhout G, et al. Beschikbaarheid van alcohol: Nulmeting en verkenning van beleidsopties. Amsterdam: SEO Economisch Onderzoek; 2020.
Hoe te verwijzen
Nationale Drug Monitor, editie 2025. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.