Psychedelica
Home ❯ Hulpvraag en incidenten ❯ 18.6 Hulpvraag en incidenten

18.6 Hulpvraag en incidenten

Wijzigingsdatum: 25 | 11 | 2025

In deze paragraaf:

18.6.1 Verslavingszorg

Hoeveel mensen worden behandeld in de verslavingszorg voor psychedelicaproblematiek?

In het kort: Psychedelicaproblematiek komt bijna niet voor in de verslavingszorg. In 2024 werden er 5 mensen behandeld in de verslavingszorg voor psychedelicaproblematiek. Het aantal psychedelicacliënten in de verslavingszorg schommelde tussen 2015 en 2024, al bleef het aandeel ten opzichte van het totaal aantal cliënten in de verslavingszorg vanwege drugs telkens minder dan 1%. Psychedelica zouden mogelijk effectief kunnen zijn bij de behandeling van verslaving, maar er zijn grotere en methodologisch betere studies nodig.

In 2024 werden er 5 mensen behandeld in de verslavingszorg voor psychedelicaproblematiek

Psychedelicaproblematiek komt bijna niet voor in de verslavingszorg. In 2024 werden volgens het LADIS 5 mensen behandeld in de verslavingszorg voor psychedelicaproblematiek (waarvan 4 voor LSD en 1 voor paddo’s) ​​[1]​​. Het gaat hierbij alleen om mensen bij wie de psychedelicaproblematiek staat geregistreerd als de enige of de belangrijkste reden voor de behandeling. We noemen dit ook wel ‘primaire’ psychedelicacliënten.

Psychedelica valt in de gegevens van het LADIS onder de restcategorie “overige middelen”. De registratie van de specifieke middelen in deze categorie wordt nog niet bij alle instellingen even goed uitgevoerd, maar verbetert wel over de tijd. Zo werden er 290 gevallen geregistreerd als “overige drugs”, 694 als “overige opwekkende middelen”, 163 als “meervoudige verslaving”, en 51 gevallen als “drugsverslaving”; mogelijk zaten hier ook cliënten met psychedelicaproblematiek tussen.

Het aantal cliënten in de verslavingszorg voor psychedelicaproblematiek schommelt sinds 2015 tussen de 2 en 9 cliënten. Niet alle verslavingszorg instellingen leveren gegevens aan het LADIS, het genoemde aantal is dus een onderschatting van het totaal aantal cliënten in de verslavingszorg voor psychedelicaproblematiek. Volgens het LADIS leverden in 2024 ongeveer 85-90% van gespecialiseerde verslavingszorginstellingen data aan (zie: Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina).

Hoe behandelt de verslavingszorg mensen met psychedelicaproblematiek?

De verslavingszorg is onderdeel van de gezondheidszorg. De verslavingszorg helpt mensen die een stoornis hebben in drugs-, alcohol-, of medicatiegebruik, of een gokstoornis of een andere gedragsverslaving. Psychedelica staan niet bekend als verslavend en misbruik of afhankelijkheid van psychedelica wordt weinig gezien binnen de verslavingszorg. Er is dan ook weinig onderzoek gedaan naar de behandeling van verslaving aan psychedelica en psychedelica zijn niet opgenomen in de ‘Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in het gebruik van cannabis, cocaïne, amfetamine, ecstasy, GHB en benzodiazepines’ ​​[2]​​.

Psychedelica bij de behandeling van verslaving?

Momenteel wordt onderzocht of psychedelica effectief kunnen zijn bij de behandeling van verslaving. De beschikbare studies zijn nog relatief klein in omvang en hebben diverse methodologische beperkingen. De meeste onderzoeken lijken te wijzen op een positief effect van zowel klassieke als atypische psychedelica – vaak in combinatie met psychotherapie – bij de behandeling van verschillende verslavingen ​​[3–5]​​. Behandeling met psychedelica kan leiden tot verbeteringen in motivatie, craving, gebruik en/of abstinentie. Ook lijken de verbeteringen vaak langdurig aan te houden (van 3 tot 24 maanden), zelfs na eenmalige of korte behandeling.

Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina
Het LADIS

De gegevens over het aantal mensen in behandeling in de verslavingszorg voor medicatieproblematiek zijn afkomstig van het Landelijk Alcohol en Drugs Informatiesysteem (LADIS). Verslavingszorginstellingen leveren gepseudonimiseerde gegevens over hun cliënten aan het LADIS. Tussen 2015 en 2022 konden er geen nieuwe gegevens worden verzameld in verband met een aanscherping van de privacywet. Per 1 juli 2022 is de aanvullende wettelijke grondslag geregeld voor het aanleveren van deze gegevens. Hierna kon de gegevensverzameling van het LADIS weer gestart worden. Vanaf 2023 zijn er weer verschillende rapportages van het LADIS verschenen ​​[1]​​. In 2024 waren er 32 deelnemende verslavingsinstellingen die data leverden aan LADIS. In vergelijking met 2023 zijn er 8 instellingen bijgekomen.

Gegevens over het aantal cliënten in behandeling kunnen informatie geven over (trends in) de hulpvraag en kunnen een indirecte indicator zijn voor trends in problematisch gebruik. Echter zoekt maar een deel van de probleemgebruikers hulp bij de verslavingszorg. Onderzoek laat zien dat mensen die professionele hulp zoeken vaak ernstigere problemen hebben dan mensen die dit (nog) niet doen. Ook hebben ze vaker last van andere bijkomende psychische problemen ​​[6,7]​​.

Beperkingen van het LADIS

Er zijn een aantal factoren die van invloed kunnen zijn op het aantal geregistreerde cliënten in de verslavingszorg. (Nog) niet alle verslavingszorginstellingen leveren gegevens aan het LADIS. De afgelopen jaren zijn er wel steeds meer instellingen bijgekomen. Omdat dit de trends kan beïnvloeden rapporteert het LADIS zowel de trends van alle deelnemende instellingen als uitsluitend van de instellingen die gedurende de gehele periode tussen 2015 en 2024 gegevens hebben aangeleverd. In 2024 werden 15 instellingen aangemerkt als constant leverende instellingen, twee minder dan in 2023. Volgens de ruwe schatting van LADIS levert ongeveer 85-90% van de gespecialiseerde verslavingszorginstellingen gegevens aan. Niet-aangesloten instellingen zijn doorgaans kleiner en bereiken mogelijk een andere doelgroep dan de instellingen die wel gegevens aanleveren. Bij sommige van de deelnemende instellingen is er sprake van onderregistratie. Ook leveren niet alle instellingen de gegevens over het type middel even specifiek aan. Zo gebruiken sommige instellingen nog verzamelcategorieën, zoals “opiaten” of “overige middelen”. Gegevens over specifieke middelen kunnen dus ‘verborgen’ zijn in deze verzamelcategorieën. Daarnaast kunnen mensen ook buiten de verslavingszorg hulp krijgen, bijvoorbeeld bij de reguliere GGZ, in de huisartsenpraktijk, bij vrijgevestigde psychologen of via anonieme eHealth. Tot slot lijkt er sprake van slechts een beperkte capaciteit in de verslavingszorg, zo is er in de afspraken met verzekeraars sprake van een behandelplafond. Wanneer het behandelplafond voortijdig wordt bereikt kunnen behandelingen niet meer worden gedeclareerd. Ook is er in de verslavingszorg een tekort aan personeel.

Er staan ook nog mensen met een hulpvraag op het gebied van middelenproblematiek op een wachtlijst voor hulp in de verslavingszorg. Hoeveel mensen dit precies zijn is niet bekend. De gemiddelde totale wachttijd (vanaf aanmelding tot start behandeling) voor een behandeling voor de diagnosegroep “Middelgerelateerd en verslaving” was volgens de NZa 15 weken in oktober 2024 ​​[8]​​. Momenteel werkt de NZa aan een up-to-date GGZ-wachttijdendashboard, dat naar verwachting eind 2025 wordt gepubliceerd.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    D.J. Wisselink, J.B. van der Slink, J.P. Kerssies. Kerncijfers Verslavingszorg 2015-2024. Stichting Informatievoorziening Zorg (IVZ); 2025 p. 1–100.
  2. 2.
    Hendriks V, Blanken P, Croes E, Schippers G, Schellekens A, Stollenga M, et al. Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in het gebruik van cannabis, cocaïne, amfetamine, ecstasy, GHB en benzodiazepines. Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz; 2018.
  3. 3.
    van den Brink W, Breeksema JJ, Vermetten E, Schoevers R. Psychedelics in the treatment of substance use disorders and psychosis (Article in Dutch). Vol. 62, Tijdschrift voor psychiatrie. 2020. p. 650–658.
  4. 4.
    Sharma R, Batchelor R, Sin J. Psychedelic Treatments for Substance Use Disorder and Substance Misuse: A Mixed Methods Systematic Review [Internet]. Vol. 55, Journal of Psychoactive Drugs. 2023. p. 612–30. Available from: https://api.semanticscholar.org/CorpusID:257623319
  5. 5.
    van der Meer PB, Fuentes JJ, Kaptein AA, Schoones JW, de Waal MM, Goudriaan AE, et al. Therapeutic effect of psilocybin in addiction: A systematic review [Internet]. Vol. 14, Frontiers in Psychiatry. 2023. Available from: https://www.frontiersin.org/journals/psychiatry/articles/10.3389/fpsyt.2023.1134454
  6. 6.
    Tuithof M. Drinking Distilled: onset, course and treatment of alcohol use disorders in the general population. Universiteit van Amsterdam; 2015.
  7. 7.
    Van der Pol P, Liebregts N, De Graaf R, D.J. Korf, Van den Brink W, Van Laar M. Facilitators and barriers in treatment seeking for cannabis dependence. Vol. 133, Drug and Alcohol Dependence. 2013. p. 776–80.
  8. 8.
    Zorgautoriteit N. Informatiekaart Wachttijden en wachtplekken GGZ – oktober 2024 [Internet]. Nederlandse Zorgautoriteit. 2024. Available from: https://puc.overheid.nl/nza/doc/PUC_786033_22/

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2025. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.

In deze paragraaf:

Start met typen en klik op zoeken

Accessibility by WAH