Hoeveel mensen overlijden er als gevolg van het gebruik van ecstasy in Nederland?

In het kort: We weten niet hoeveel mensen er precies overlijden na het gebruik van ecstasy, omdat deze cijfers niet specifiek genoeg worden bijgehouden in de Doodsoorzakenstatistiek van het CBS. In 2023 overleden er tenminste 5 mensen door het gebruik van psychostimulantia. Het is onbekend of het hier ging om ecstasy, amfetamine of andere stimulerende middelen.

Op welke manieren kunnen mensen overlijden door gebruik van ecstasy?

Er zijn verschillende manieren waarop mensen kunnen overlijden door het gebruik van drugs. Soms is er een direct verband tussen het gebruik van een middel en het overlijden, bijvoorbeeld door een overdosis. Dit noemen we ook wel directe sterfte. Ook wanneer iemand overlijdt door een ziekte die veroorzaakt is door het gebruik van een middel, dan valt dit onder de directe sterfte. Het gaat hierbij meestal om stoornissen in middelengebruik, zoals verslaving en misbruik. Artsen die de doodsoorzaak registreren hebben echter niet altijd volledig zicht op wat er is gebeurd en of de persoon verslaafd was of drugs had gebruikt. Het gaat bij de registratie van de doodsoorzaken dus om een inschatting op basis van de kennis die een arts op dat moment heeft.   

Mensen kunnen ook overlijden door de indirecte gevolgen van drugsgebruik, bijvoorbeeld door de gevolgen van een infectie opgelopen door een besmette naald of door een ongezonde leefstijl bij verslavingsproblematiek. Dit noemen we indirecte sterfte. Er zijn geen recente schattingen beschikbaar voor de indirecte sterfte door drugsgebruik.

De gegevens op deze pagina gaan alleen over sterfgevallen die door artsen geregistreerd zijn als directe sterfte. Dit is dus een onderschatting van het totale aantal sterfgevallen gerelateerd aan drugs (zie ook: Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina). 

Hoeveel mensen overlijden er als direct gevolg van het gebruik van ecstasy in Nederland?

Het precieze aantal sterfgevallen door het gebruik van ecstasy is niet bekend

Sterfgevallen door ecstasygebruik in de Doodsoorzakenstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) worden onder dezelfde code geregistreerd als andere stimulerende middelen, zoals amfetamine, efedrine en khat/qat, namelijk onder de verzamelcategorie psychostimulantia. Het is daardoor niet bekend hoeveel mensen er overlijden door het gebruik van een specifiek middel zoals ecstasy. De cijfers die op deze pagina gepresenteerd worden zijn dan ook dezelfde als die over de sterfte door amfetamine.

Met de Doodsoorzakenstatistiek worden onderliggende doodsoorzaken van alle overleden inwoners van Nederland verzameld. De doodsoorzakenverklaringen worden door artsen ingevuld en vervolgens door het CBS gecodeerd volgens de International Classification of Diseases (ICD-10) normen.

In 2023 overleden ten minste 5 personen door het gebruik van psychostimulantia 

In 2023 overleden ten minste 5 mensen van 15 jaar of ouder door het gebruik van psychostimulantia. Dit komt neer op ongeveer 0,03 sterfgevallen per 100.000 inwoners in 2023. In totaal overleden er in 2023 ten minste 338 mensen door het gebruik van drugs. Slechts een zeer klein deel daarvan (1,5%) overleed dus door het gebruik van psychostimulantia.

Het is goed mogelijk dat stimulantia bij meer sterfgevallen een rol speelde, bijvoorbeeld in combinatie met andere drugs. Omdat de Doodsoorzakenstatistiek maar één middel rapporteert en bij vergiftigingen met meerdere middelen met een voorrangslijst wordt gewerkt, kan het zijn dat deze gevallen niet als stimulantia-gerelateerd worden geregistreerd (Zie: Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina).

Tenslotte zijn er ook 88 sterfgevallen geweest waarbij het middel niet onder één van de bestaande ICD-10 codes viel of niet was gespecificeerd (bijvoorbeeld doordat de arts alleen “overdosering drugs” heeft genoteerd). Onder deze “overige” gevallen zouden mogelijk ook nog sterfgevallen door het gebruik van psychostimulantia kunnen vallen. Dit is echter niet met zekerheid te zeggen.

De meeste mensen overlijden door psychostimulantia vanwege een niet-opzettelijke overdosis

De meeste mensen die overlijden door het gebruik van psychostimulantia sterven door een niet-opzettelijke overdosis. Tussen 2014 en 2023 overleden ten minste 102 mensen door het gebruik van psychostimulantia. In bijna driekwart (72%) van deze sterfgevallen ging het om een niet-opzettelijke overdosis. In bijna een kwart (23%) van de sterfgevallen ging het om een opzettelijke overdosis, oftewel een suïcide. In 4% was de intentie van de overdosis niet bekend en in 1% ging het om een overlijden ten gevolge van een stoornis in middelengebruik, zoals een verslaving.

Meer dan twee derde van de stergevallen door psychostimulantia was man

In de periode 2014 – 2023 was meer dan twee derde van mensen die overleden door psychostimulantia man (71%).

Meer dan de helft van de sterfgevallen door psychostimulantia was onder de 35 jaar oud

Er overlijden relatief veel jonge mensen door het gebruik van psychostimulantia. In de periode 2014-2023 was meer dan de helft (54%) van de sterfgevallen psychostimulantia tussen de 15 en 34 jaar oud. Ter vergelijking, onder de sterfgevallen door alle drugs samengenomen was 19% tussen de 15 en 34 jaar oud in 2023.

Van alle sterfgevallen door psychostimulantia in de periode 2014-2023 was 44% tussen de 35 en 64 jaar oud. Bijna geen van hen was ouder dan 65 jaar (2%).

Aantal sterfgevallen door psychostimulantia schommelt maar blijft laag in de afgelopen tien jaar

Tussen 2014 en 2023 schommelde het aantal sterfgevallen door psychostimulantia tussen de 4 en de 28 gevallen per jaar. Het gemiddelde lag op 10 gevallen per jaar.

In 2016 was er sprake van een duidelijke piek in het aantal sterfgevallen door psychostimulantia gebruik. Een duidelijke verklaring hiervan is niet bekend.

Aanvullende informatie