HomeDrugscriminaliteit16.4 Incidenten en verdachten Opiumwetdelicten

16.4 Incidenten en verdachten Opiumwetdelicten

16.4.1 Drugsgerelateerde incidenten

Snel naar:

Toepassing Wet Damocles 

Burgemeesters hebben door artikel 13b Opiumwet (‘Wet Damocles’) de bevoegdheid om op te treden indien in een pand sprake is van drugshandel, de aanwezigheid van een handelshoeveelheid drugs of de aanwezigheid van voorwerpen of stoffen waarvan de betrokkene weet of ernstige reden heeft te vermoeden dat zij bestemd zijn voor bijvoorbeeld het telen of bereiden van soft- of harddrugs. De burgemeester heeft dan de bevoegdheid om een last onder bestuursdwang op te leggen. In de praktijk kan het toepassen van de bevoegdheid leiden tot de sluiting van een pand of perceel, een last onder dwangsom of een waarschuwing ​[1]​.

De Rijksuniversiteit Groningen heeft een onderzoek uitgevoerd naar de toepassing van de Wet Damocles door gemeenten in Nederland in de periode 1 januari 2018 tot 1 juni 2020. Het onderzoek bevat zowel algemenere informatie van 235 gemeenten in Nederland als informatie over exacte aantallen ten aanzien van de toepassing van de Wet Damocles door 135 gemeenten. Uit het onderzoek blijkt het volgende:

  • De bevoegdheid werd door een groot aantal Nederlandse burgemeesters toegepast. Dit gold zowel in kleine, middelgrote als grote gemeenten in Nederland ​[1]​.
  • De toepassing van de bevoegdheid vertaalde zich vooral in het geven van waarschuwingen of het sluiten van panden. Gemiddeld werden er door burgemeesters in de onderzoeksperiode 1 tot 10 waarschuwingen per gemeente gegeven ​[1]​.
  • Vrijwel alle 245 bevraagde gemeenten gaven aan dat zij minstens één pand hebben gesloten in de onderzoeksperiode. Het gaat gemiddeld om 1 tot 10 gesloten panden per gemeente per jaar. Vooral woningen worden door burgemeesters gesloten ​[1]​.
  • Meerdere respondenten, waaronder politiefunctionarissen en gemeenteambtenaren, gaven in interviews aan dat als de bewoners in de wijk overlast van het pand ervaarden, de rust terugkeerde in de wijk door de sluiting van de woning. Wanneer er echter geen overlast van het pand was, nam het ervaren veiligheidsgevoel in de wijk juist af volgens de respondenten ​[1]​.

Landelijke ontwikkeling door de politie geregistreerde incidenten

De politie registreert (strafrechtelijke) incidenten die te maken hebben met de Opiumwet in het registratiesysteem Basisvoorziening Handhaving (BVH). Zie voor een toelichting op deze cijfers bijlage B10.

  • In 2022 daalde het aantal geregistreerde softdrugsincidenten van 4.011 in 2021 naar 3.857.
  • De daling van de geregistreerde softdrugsincidenten is in lijn met de daling in de periode 2014-2018 en na 2020. In 2019 en 2020 steeg het aantal geregistreerde softdrugsincidenten ​[2]​​.
  • Het aantal geregistreerde harddrugsincidenten steeg daarentegen in 2022 ten opzichte van 2021. In 2022 werden 8.201 harddrugsincidenten geregistreerd, in 2021 waren dat er 7.167.
  • Het aantal geregistreerde harddrugsincidenten fluctueerde in de jaren 2018-2022. Er zijn zowel behoorlijke stijgingen als dalingen in de trend.

In 2022 daalde het aantal meldingen bij Meld Misdaad Anoniem over drugsgerelateerde delicten zoals de productie en handel van harddrugs, hennepkwekerijen en internationale drugssmokkel van 12.500 meldingen in 2021 naar 10.241 in 2022. In 2021 daalde het aantal meldingen ook al ten opzichte van 2020 ​[3,4]​.

Geregistreerde soft- en harddrugsincidenten bij de politie, 2014-2022, in aantallen [Tabel 16.4.1]

Regionale ontwikkeling door de politie geregistreerde incidenten

In 2022 was er in de politie-eenheden Amsterdam, Limburg, Noord-Holland en Rotterdam sprake van een stijging van het aantal geregistreerde softdrugsincidenten per 10.000 inwoners ten opzichte van 2021. In de andere politie-eenheden was juist sprake van een daling, behalve in de politie-eenheid Midden-Nederland (hier bleef het aantal softdrugsincidenten stabiel). De grootste daling deed zich voor in de politie-eenheid Oost-Brabant. Het aantal geregistreerde softdrugsincidenten per 10.000 inwoners is in 2022 in heel Nederland licht gedaald ten opzichte van 2021, namelijk van 2,3 naar 2,2 incidenten.

Geregistreerde softdrugsincidenten per politie-eenheidI, 2014-2022, in aantallen (per 10.000 inwoners) [Figuur 16.4.1]

Op regionaal niveau zien we dat in alle politie-eenheden het aantal geregistreerde harddrugsincidenten per 10.000 inwoners in 2022 toenam, behalve in de politie-eenheden Limburg en Midden-Nederland waar sprake was van een daling. De toename was het grootst in politie-eenheid Amsterdam, gevolgd door de eenheid Noord-Holland. Ten opzichte van 2021 is het aantal geregistreerde harddrugsincidenten voor heel Nederland in 2022 gestegen: van 4,1 naar 4,7 incidenten per 10.000 inwoners.

Geregistreerde harddrugsincidenten per politie-eenheidI, 2014-2021, in aantallen (per 10.000 inwoners) [Figuur 16.4.2]

Uit de duidingssessie van 2023 bleek dat onder experts beperkt zicht is op mogelijke verklaringen voor de afname van het aantal geregistreerde soft- of harddrugsincidenten in 2021 ten opzichte van 2020, en de stijging van harddrugsincidenten in 2022 ten opzichte van 2021. De experts achten het wat betreft harddrugsincidenten zeer waarschijnlijk dat de daling in de jaren 2020 en 2021 toe te schrijven is aan de gevolgen van de maatregelen ter bestrijding van de coronapandemie. De stijging in 2022 wijst er dan op dat het aantal geregistreerde harddrugsincidenten weer op het niveau van voor de coronapandemie komt ​[5]​.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    Bruijn LM, Vols M. Onderzoek toepassing artikel 13b Opiumwet. Groningen /; 2021.
  2. 2.
    Mennes R, Schoonbeek I, Pieper R, Bieleman B. Monitor ontwikkelingen coffeeshopbeleid: Meting 2018. Groningen-Rotterdam/Den Haag: Breuer&Intraval/WODC; 2020.
  3. 3.
    Meld. Misdaad. Anoniem. Anonieme tips voor tweede jaar op rij uitzonderlijk hoog, veel tips over geweldplegers en relschoppers. 2022.
  4. 4.
    Misdaad Anoniem M. Anonieme tips terug op niveau voor coronapandemie. 2023.
  5. 5.
    Regioplan. Notitie opbrengsten groepsgesprekken. 2022.

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.