16.4.1 Drugsgerelateerde incidenten
Snel naar:
Toepassing Wet Damocles
Burgemeesters hebben door artikel 13b Opiumwet (‘Wet Damocles’) de bevoegdheid om op te treden indien in een pand sprake is van drugshandel, de aanwezigheid van een handelshoeveelheid drugs of de aanwezigheid van voorwerpen of stoffen waarvan de betrokkene weet of ernstige reden heeft te vermoeden dat zij bestemd zijn voor bijvoorbeeld het telen of bereiden van soft- of harddrugs. De burgemeester heeft dan de bevoegdheid om een last onder bestuursdwang op te leggen. In de praktijk kan het toepassen van de bevoegdheid leiden tot de sluiting van een pand of perceel, een last onder dwangsom of een waarschuwing [1]. Zie voor meer informatie ook: Wetgeving, beleid en preventie – Drugs.
Landelijke ontwikkeling door de politie geregistreerde incidenten
De politie registreert (strafrechtelijke) incidenten die te maken hebben met de Opiumwet in het registratiesysteem Basisvoorziening Handhaving (BVH). Zie voor een toelichting op deze cijfers bijlage B10.
- In 2024 steeg zowel het aantal geregistreerde harddrugsincidenten als het aantal softdrugsincidenten. Het aantal geregistreerde drugsincidenten bereikte daarmee het hoogste niveau sinds 2014. Onder deze drugsgerelateerde incidenten vallen zowel het bezit van als de handel in verdovende middelen [2].
- In 2023 steeg het aantal geregistreerde softdrugsincidenten van 3.857 in 2022 naar 5.399. Deze stijging heeft zich in 2024 voortgezet, in totaal zijn er in dat jaar 6.063 incidenten geregistreerd [2].
- Het aantal geregistreerde softdrugsincidenten is sinds 2014 niet meer zo hoog geweest. Vanaf 2014 was een dalende trend te zien. In 2019 en 2020 steeg het aantal geregistreerde softdrugsincidenten ook, maar het ging toen om minder sterke toenames dan in 2023 en 2024 [2,3].
- Het aantal geregistreerde harddrugsincidenten steeg in 2023 ten opzichte van 2022. In 2023 werden 9.359 harddrugsincidenten geregistreerd; in 2022 waren dat er 8.201. Data van de politie wijzen uit dat het aantal harddrugsincidenten in 2024 verder is gestegen tot 9.442 registraties [2].
- Het aantal geregistreerde harddrugsincidenten fluctueerde in de jaren 2018-2022. Er zijn zowel stijgingen als dalingen in de trend. Het aantal geregistreerde harddrugsincidenten in 2024 is het hoogste van de afgelopen tien jaar [2].
- De experts in de duidingssessie van 2024 geven aan dat een waarschijnlijke reden voor deze sterke stijging de plaatsing van lachgas op lijst II van de Opiumwet is en gebruik hiervan dus onder softdrugsincidenten valt. Sinds begin 2023 is het gebruik van lachgas verboden gesteld. Informatie vanuit de strafrechtketen over de productie van harddrugs wijst op een mogelijke reden voor de stijging van harddrugsincidenten. De productie van harddrugs lijkt namelijk sterk toegenomen sinds 2020. Dit zou mogelijk kunnen doorwerken in het aantal harddrugsgerelateerde incidenten. Daarnaast zijn er in 2023 ook nieuwe stoffen toegevoegd aan Lijst I van de Opiumwet, waaronder de stof 3-CMC. Tot slot noemen de experts ook nog de toenemende capaciteit en de investering in de aanpak van georganiseerde drugscriminaliteit die is gedaan vanaf 2020/2021 als mogelijke reden voor de totale stijging van het aantal geregistreerde drugsincidenten [4].
In 2023 steeg het aantal meldingen bij Meld Misdaad Anoniem over drugsgerelateerde delicten zoals de productie en handel van harddrugs, hennepkwekerijen en internationale drugssmokkel van 10.241 meldingen in 2022 naar een recordhoogte van 20.328 meldingen in 2023. In de jaren hiervoor daalde het aantal meldingen over drugsgerelateerde delicten bij Meld Misdaad Anoniem [5–7].
Regionale ontwikkeling door de politie geregistreerde incidenten
In 2024 was in bijna alle politie-eenheden sprake van een stijging van het aantal geregistreerde softdrugsincidenten per 10.000 inwoners ten opzichte van 2023. De grootste toenames deden zich voor in de politie-eenheden Limburg en Amsterdam. Het aantal geregistreerde softdrugsincidenten per 10.000 inwoners steeg in 2024 in heel Nederland van 3,0 naar 3,5.
Op regionaal niveau zien we dat in alle politie-eenheden het aantal geregistreerde harddrugsincidenten per 10.000 inwoners in 2024 toenam, behalve in de politie-eenheid Oost-Brabant waar sprake was van een daling. De toename was het grootst in de politie-eenheden Limburg en Zeeland-West-Brabant. Ten opzichte van 2023 is het aantal geregistreerde harddrugsincidenten voor heel Nederland in 2024 gestegen: van 5,3 naar 5,5 incidenten per 10.000 inwoners.
Uit de duidingssessie van 2023 bleek dat onder experts beperkt zicht is op mogelijke verklaringen voor de afname van het aantal geregistreerde soft- of harddrugsincidenten in 2021 ten opzichte van 2020, en de stijging van harddrugsincidenten in 2022 ten opzichte van 2021. De experts achten het wat betreft harddrugsincidenten zeer waarschijnlijk dat de daling in de jaren 2020 en 2021 toe te schrijven is aan de gevolgen van de maatregelen ter bestrijding van de coronapandemie. De stijging in 2022 wijst er dan op dat het aantal geregistreerde harddrugsincidenten weer op het niveau van voor de coronapandemie komt [8].
Aanvullende informatie
Bronnen
- 1.Bruijn LM, Vols M. Onderzoek toepassing artikel 13b Opiumwet. Groningen /; 2021.
- 2.Politie. Mailwisseling met Regioplan Beleidsonderzoek inzake NDM. 2024.
- 3.Mennes R, Schoonbeek I, Pieper R, Bieleman B. Monitor ontwikkelingen coffeeshopbeleid: Meting 2018. Groningen-Rotterdam/Den Haag: Breuer&Intraval/WODC; 2020.
- 4.Regioplan. Notitie opbrengsten groepsgesprekken 2024. 2024.
- 5.Meld. Misdaad. Anoniem. Anonieme tips voor tweede jaar op rij uitzonderlijk hoog, veel tips over geweldplegers en relschoppers. 2022.
- 6.Misdaad Anoniem M. Anonieme tips terug op niveau voor coronapandemie. 2023.
- 7.Anoniem MM. Recordaantal anonieme tips over gezochte personen en drugshandel. 2024.
- 8.Regioplan. Notitie opbrengsten groepsgesprekken. 2022.
Hoe te verwijzen
Nationale Drug Monitor, editie 2025. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.