Hoeveel mensen overlijden er als gevolg van het gebruik van psychedelica in Nederland?

In het kort: De toxiciteit van psychedelica is over het algemeen laag, hoewel er wel een aantal sterfgevallen bekend is waarbij sprake was van overdosering. Een ander risico is de veranderde perceptie en gemoedstoestand, die gebruikers kan aanzetten tot gevaarlijk gedrag, met soms dodelijke afloop. Het aantal sterfgevallen door het gebruik van psychedelica in Nederland is niet precies bekend, omdat dit niet specifiek wordt bijgehouden in de Doodsoorzakenstatistiek van het CBS en ook doordat deze sterfgevallen ook een indirect gevolg kunnen zijn.

Overlijden als direct gevolg van psychedelica is onwaarschijnlijk, maar sommige psychedelische stoffen of combinaties met andere middelen kunnen wel dodelijk zijn

De toxiciteit van psychedelica is over het algemeen laag. In de meeste gevallen leiden overdoses niet tot levensbedreigende situaties, hoewel er wel ongewenste effecten kunnen optreden, zoals angst, hallucinaties, en verwardheid. Er is wel een aantal stergevallen bekend waarbij sprake was van overdosering (enkel bij zeer hoge doseringen) ​[1,2]​ of combinatiegebruik van psychedelica met andere middelen ​[2,3]​ of door vervuiling van LSD met bijvoorbeeld 25I-NBOMe (een nieuwe psychoactieve stof met vergelijkbare effecten als LSD) ​[1]​.

Overlijden vanwege gedragsveranderingen door psychedelicagebruik

Een ander risico van psychedelica is de verandering in perceptie en gemoedstoestand die deze stoffen teweegbrengen. Deze effecten kunnen ertoe leiden dat gebruikers gedrag vertonen dat zij normaal gesproken niet zouden vertonen. Er zijn gevallen bekend waarin gebruikers onder invloed van psychedelica een fatale val maakten, bijvoorbeeld door uit een gebouw te springen ​[2,4]​.

Geen goed zicht op het aantal sterfgevallen door psychedelica in Nederland

Ondanks dat de kans op overlijden als direct gevolg van psychedelica klein is, worden er jaarlijks wel een aantal sterfgevallen door psychedelica geregistreerd door de Doodsoorzakenstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Volgens de Doodsoorzakenstatistiek van het CBS overleed er in 2023 ten minste 1 persoon door het gebruik van psychedelica. Het ging hier om een overdosering/vergiftiging. Het specifieke middel dat was gebruikt is niet bekend, omdat psychedelica (met uitzondering van LSD) in de Doodsoorzakenstatistiek worden geregistreerd onder de verzamelcategorie “andere en niet gespecifieerde psychodysleptica (hallucinogenen)”. Hierdoor kan er geen onderscheid worden gemaakt tussen gebruikers van paddo’s of truffels of andere psychedelische middelen. In de afgelopen tien jaar overleden er per jaar tussen de 1 en 11 personen door  “andere en niet gespecificeerde psychodysleptica (hallucinogenen)”. Deze overlijdens zijn echter grotendeels te verklaren doordat sterfgevallen waarbij GHB op het doodsoorzakenformulier stond, tot 2022 ook onder deze categorie zijn geregistreerd. Er waren in deze periode geen overlijdens door het gebruik van LSD geregistreerd.

Met de Doodsoorzakenstatistiek worden onderliggende doodsoorzaken van alle overleden inwoners van Nederland verzameld. De doodsoorzakenverklaringen worden door artsen ingevuld en vervolgens door het CBS gecodeerd volgens de International Classification of Diseases (ICD-10) normen. De Doodsoorzakenstatistiek van het CBS is niet specifiek toegerust op het registreren van druggerelateerde sterfte.  Momenteel is er een speciaal register in ontwikkeling om meer inzicht te verkrijgen in de drugsgerelateerde sterfte in Nederland ​[5]​. Het aantal indirecte sterfgevallen door psychedelica, bijvoorbeeld door ongelukken onder invloed van psychedelica, is onbekend.

Aanvullende informatie