Hoeveel studenten gebruiken ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift?

In het kort: In 2023 gebruikte ongeveer één op de vijftig (2,7%) mbo-studenten van 16 jaar en ouder Ritalin of Concerta zonder doktersvoorschrift in het laatste jaar, minder dan 1% gebruikte modafinil zonder doktersvoorschrift. Onder 16-18-jarige mbo-studenten is het gebruik van Ritalin, Concerta of modafinil zonder doktersvoorschrift ooit in het leven tussen 2021 en 2023 niet veranderd. In 2023 gebruikte ongeveer één op de drieëndertig (3%) hbo- en universiteitsstudenten van 16 jaar en ouder in het laatste jaar ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift. Het laatste-jaar-gebruik van ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift onder hbo- en universiteitsstudenten is sinds de vorige meting licht gedaald. ADHD-medicijnen worden voornamelijk gebruikt bij het studeren of tentamens, maar het is nog niet bekend of deze middelen daadwerkelijk de concentratie en prestaties verhogen bij personen zonder ADHD.

Snel naar:
Mbo-studenten
Hbo- en universiteitsstudenten

Hoeveel mbo-studenten gebruiken ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift? 

Ongeveer één op de vijftig mbo-studenten gebruikte in het laatste jaar ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift

In 2023 had ongeveer één op de twintig (5,2%) mbo-studenten van 16 jaar en ouder ooit Ritalin of Concerta (ADHD-medicijnen met de werkzame stof methylfenidaat) gebruikt zonder doktersvoorschrift, ongeveer één op de vijftig (2,7%) deed dit in het laatste jaar. Minder dan 1% van de mbo-studenten heeft modafinil zonder doktersvoorschrift gebruikt (ooit, laatste jaar) ​[1]​.

Bij de vraagstelling over ADHD-medicatie werden naast de merknamen Ritalin en Concerta ook de werkzame stoffen van ADHD-medicijnen genoemd, namelijk methylfenidaat en dexamfetamine. Het is niet duidelijk of ook het gebruik van ADHD-medicatie met andere merknamen, zoals Medikinet en Equasym, of andere soorten ADHD-medicatie door studenten is meegenomen in het antwoord.

Meer jongens dan meisjes hebben ooit Ritalin of Concerta gebruikt zonder doktersvoorschrift; modafinil verschilt niet tussen jongens en meisjes  

Het gebruik van Ritalin of Concerta zonder doktersvoorschrift ooit in het leven was hoger onder jongens (5,9%) dan onder meisjes (4,2%). Het gebruik in het laatste jaar verschilde niet tussen jongens en meisjes. Voor het gebruik (ooit, laatste jaar) van modafinil zonder doktersvoorschrift waren er geen verschillen tussen jongens en meisjes ​[1]​.

Gebruik van Ritalin, Concerta of modafinil zonder doktersvoorschrift is niet veranderd tussen 2021 en 2023

Het gebruik van Ritalin, Concerta of modafinil zonder doktersvoorschrift ooit in het leven is in 2023 onder 16-18-jarige mbo-studenten (Ritalin of Concerta 3,9%; modafinil 0,6%) niet veranderd vergeleken met de vorige meting in 2021 (Ritalin of Concerta 4,8%; modafinil 0,4%) ​[1]​.

Deze trendgegevens zijn berekend voor 16-18-jarigen en wijken daarom af van de hierboven genoemde percentages over alle mbo-studenten van 16 jaar en ouder. Het gebruik in het laatste jaar is in 2023 voor het eerst uitgevraagd waardoor er geen trendgegevens zijn.

Regionale gegevens over het gebruik van ADHD-medicatie onder mbo-studenten

In 2021 is vragenlijstonderzoek gedaan onder mbo-studenten in Amsterdam. In 2021 had 6,4% van de Amsterdamse mbo-studenten van 16 jaar en ouder in het laatste jaar ADHD-medicatie, zoals Ritalin of Concerta, gebruikt. 5,3% gebruikte de medicatie op doktersvoorschrift, 1,4% gebruikte (ook) zonder recept ​[2]​. Zie: Antenne Amsterdam 2021.

Hoeveel studenten van het hbo en de universiteit gebruiken ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift? 

Ongeveer één op de drieëndertig hbo- en universiteitsstudenten gebruikte in het laatste jaar ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift

In 2023 had ongeveer één op de vijfentwintig (4%) studenten van het hbo en de universiteit (wo) van 16 jaar en ouder ooit ADHD-medicatie (methylfenidaat/dexamfetamine en/of modafinil) gebruikt zonder doktersvoorschrift. Ongeveer één op de drieëndertig (3%) deed dat in het laatste jaar. Van deze studenten gebruikte 90% deze middelen bij het studeren of tentamens, 11% tijdens het uitgaan, en 10% tijdens het werk ​[3]​. Het is echter niet bekend of ADHD-medicatie daadwerkelijk de concentratie en prestaties verhogen bij personen zonder ADHD of dat dit berust op een placebo-effect ​[4,5]​.

Vanwege de lage respons (in 2023 6,5% van het totaal aantal studenten van de 24 deelnemende instellingen), geven deze cijfers een indicatie van middelengebruik, maar kunnen ze niet worden gezien als precieze schattingen van het gebruik in de totale studentenpopulatie (zie ook: Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina).

Gebruik van ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift komt in sommige groepen hbo- en universiteitsstudenten meer voor dan in andere groepen

De kans op het gebruik van ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift in het laatste jaar onder hbo- en universiteitsstudenten was groter onder 22-29-jarigen dan onder 16-21-jarigen (4% versus 3%). Er werd ook een significant verschil gevonden tussen studenten met een migratieachtergrond en studenten zonder migratieachtergrond, maar dit wordt omschreven als ‘heel klein / niet betekenisvol’. Er waren geen verschillen in het gebruik van ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift naar geslacht (man, vrouw, anders), onderwijstype (hbo, wo) en opleidingsvorm (voltijd, niet-voltijd) ​[3]​.

Gebruik van ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift in het laatste jaar is onder hbo- en universiteitsstudenten licht gedaald sinds 2021

Vergeleken met de eerste meting in 2021 is het percentage laatste-jaar-gebruikers van ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift in 2023 gedaald van 4% naar 3%, maar het verschil tussen beide jaren wordt omschreven als ‘heel klein / niet betekenisvol’ ​[3]​.

Aanvullende informatie