10.0 Laatste feiten en trends

• In 2022 heeft 9,6% van de volwassenen in het laatste jaar slaap- en kalmeringsmiddelen gebruikt, dat zijn 1,3 miljoen mensen. 490 duizend mensen (3,6%) deden dat (ook) zonder recept. Lees meer…
• Het percentage volwassenen dat in het laatste jaar slaap- en kalmeringsmiddelen daalde tussen 2016 en 2022. Het gebruik zonder recept steeg ook. Lees meer…
• Meer vrouwen gebruiken slaap- en kalmeringsmiddelen dan mannen. Lees meer…
• Van de 50-plussers heeft in 2022 ongeveer een op de vijf ooit slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt (21,4%), vergeleken met 14,1% onder de 18-29-jarigen en 17,7% onder de 30-49-jarigen. Lees meer…
• Van de laatste-jaar-gebruikers van slaap- of kalmeringsmiddelen van 18 jaar en ouder had 41,9% in 2022 wekelijks gebruikt. Lees meer…
• Er zijn indicaties dat, van de gebruikers van slaapmedicatie, 62% langer dan twee jaar deze middelen had gebruikt. Lees meer…

• Het percentage scholieren dat ooit slaap- of kalmeringsmiddelen (met en zonder recept) gebruikte schommelde tussen 2011 en 2019. Lees meer…
• In 2023 gebruikte ongeveer één op de vijftien (6,3%) mbo-studenten en ongeveer één op de drieëndertig (3%) hbo– en universiteitsstudenten van 16 jaar en ouder slaap- en kalmeringsmiddelen zonder doktersvoorschrift in het laatste jaar. Het laatste-jaar-gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen zonder doktersvoorschrift onder hbo- en universiteitsstudenten is tussen 2021 en 2023 licht gedaald. Er zijn nog geen trendgegevens beschikbaar voor mbo-studenten. Lees meer…
• Slaap- en kalmeringsmiddelen zijn, na ADHD-middelen, de meest gebruikte medicijnen zonder doktersrecept onder uitgaanders. Ook designer benzodiazepinen (zoals bromazolam, etizolam, pyrazolam) worden onder uitgaanders gebruikt. Lees meer…
• Er is nog weinig onderzoek gedaan naar het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen onder kwetsbare jongeren. Er zijn signalen dat het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen zonder recept onder sommige groepen kwetsbare jongeren voorkomt. Lees meer…

• Er zijn geen cijfers waarmee het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen onder volwassenen goed vergeleken kan worden tussen verschillende landen. Lees meer…
• Het percentage 15-16-jarige scholieren dat ooit slaap- of kalmeringsmiddelen had gebruikt, met of zonder recept van een arts, lag in 2019 in Nederland boven het Europees gemiddelde. Lees meer…

• In 2023 werden er ruim 1.500 mensen behandeld in de verslavingszorg voor medicatieproblematiek, waarvan het merendeel (81%) voor slaap- en kalmeringsmiddelen. Dit is ongeveer 5% van het totaal aantal cliënten in behandeling in de verslavingszorg voor drugsproblematiek. Het aantal en het aandeel medicatiecliënten in de verslavingszorg steeg in de periode 2018-2023. De stijging deed zich vooral voor onder cliënten met problematiek met sedativa en benzodiazepinen. Lees meer…
• Er zijn geen landelijke gegevens bekend over het aantal incidenten met slaap- en kalmeringsmiddelen. Bij het NVIC worden er in de categorie humane geneesmiddelen relatief veel informatieverzoeken gedaan voor slaap- en kalmeringsmiddelen, het gaat met name om lorazepam, oxazepam, temazepam en diazepam. Het is niet bekend of het hierbij om voorgeschreven (op recept) of om oneigenlijk gebruik gaat. Lees meer…

• In 2023 overleden ten minste 29 mensen aan de directe gevolgen van het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen. Het gaat hier zowel om sterfgevallen door benzodiazepinen, barbituraten en andere slaap- en kalmeringsmiddelen. Het grootste deel (92%) van de sterfgevallen door slaap- en kalmeringsmiddelen is het gevolg van suïcide. Het aantal mensen dat overlijdt door het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen is sinds 2016 sterk gedaald. Lees meer…

In 2023 verkregen 1,2 miljoen mensen slaap en kalmeringsmiddelen via de apotheek. Ruim 450 duizend mensen kregen deze middelen vergoed vanuit de zorgverzekering. Het gebruik onder Zvw-verzekerden is afgenomen sinds 2009, doordat deze middelen niet meer standaard uit het basispakket worden vergoed. Mensen kunnen ze nog wel zelf kopen. Slaap- en kalmeringsmiddelen zijn officieel alleen op recept bij de apotheek verkrijgbaar. Er zijn signalen dat steeds meer mensen (illegale) medicijnen zonder recept via het internet bestellen. Lees meer…