HomeCannabis3.3.4 Studenten

3.3.4 Studenten

In het kort: Het gebruik van cannabis is onder 16 t/m 18-jarige mbo- en hbo-studenten sinds 2015 stabiel gebleven. In 2021 gebruikte ongeveer een op de acht mbo- en hbo-studenten in de afgelopen maand. In 2023 gebruikte bijna een derde van de studenten van van 16 jaar en ouder van het hbo en de universiteit cannabis in het afgelopen jaar. Bij 6% van de studenten was er sprake van frequent cannabisgebruik, dat betekent dat zij ten minste één keer per week cannabis gebruikten in het afgelopen jaar. Het frequent cannabisgebruik daalde van 8% in 2021 naar 6% in 2023. 

Snel naar:

Om een beeld te krijgen van het middelengebruik onder jongeren van 16 t/m 18 jaar, onderzoekt het Trimbos-instituut sinds 2015 elke twee jaar het middelengebruik onder mbo- en hbo-studenten in deze leeftijdsgroep met de landelijke Middelenmonitor mbo-hbo ​[1–4]​. Deze monitor onderzocht ook het cannabisgebruik onder 16-18-jarige studenten van het mbo en het hbo. In 2021 namen 4.103 studenten deel aan het onderzoek ​[4]​. In 2023 heeft een nieuwe dataverzameling plaatsgevonden. Dit keer zijn alleen mbo-studenten meegenomen in het onderzoek. De resultaten van deze meting worden in 2024 gepubliceerd.

Daarnaast wordt sinds 2021 elke twee jaar grootschalig onderzoek verricht naar de mentale gezondheid en middelengebruik onder studenten van het hoger onderwijs (hbo en wo). Deze Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs (MMMS) is ontwikkeld en uitgevoerd door een consortium van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de brancheorganisatie van de Gemeentelijke Gezondheidsdiensten en Geneeskundige Hulpverleningsorganisaties in de Regio (GGD GHOR Nederland) en het Trimbos-instituut (zie bijlage B9). Deze monitor is gestart vanwege zorgen over de mentale gezondheid, het middelengebruik en de interactie tussen die twee factoren onder studenten ​[5,6]​. In 2023 namen 32.000 studenten (≥16 jaar) deel, verdeeld over 24 onderwijsinstellingen voor hoger onderwijs (13 hbo-instellingen en 11 universiteiten) verspreid over heel Nederland ​[6,7]​. Met de tweede meting van de MMMS worden cijfers van de eerste meting (2021) geactualiseerd, vindt op onderdelen verdieping plaats ten opzichte van de eerste meting, en worden vergelijkingen gemaakt met de eerste meting.

De Antenne Amsterdam voerde in 2016 en 2021 een vragenlijstonderzoek uit onder studenten van Amsterdamse mbo-scholen (bijlage B8) ​[8,9]​. De vragenlijst bevat vragen over middelengebruik en werd afgenomen door veldwerkers. In 2021 deden 1.174 mbo-studenten ( 16 jaar) van acht mbo-scholen in Amsterdam mee aan het onderzoek. De gemiddelde leeftijd was 19 jaar ​[9]​.

Er is een zekere mate van overlap tussen de doelgroepen in deze onderzoeken. De onderzoeken zijn door verschillen in de methode van dataverzameling en leeftijdsgroepen niet goed vergelijkbaar.

Studenten van het mbo en hbo

De Middelenmonitor mbo-hbo gaf voor het cannabisgebruik in 2015, 2017, 2019 en 2021 het volgende beeld ​​[1–4]​.

  • Ongeveer een derde (30%) van de 16 t/m 18-jarige mbo en hbo-studenten had in 2021 ervaring met cannabis. Eén op de acht (13%) gebruikte cannabis in de afgelopen maand.
  • Het gebruik van cannabis is onder de mbo- en hbo-studenten sinds 2015 stabiel.
  • Onder 16-jarigen lijkt het ooit-gebruik en laatste-maand-gebruik van cannabis onder scholieren van het regulier voortgezet onderwijs (respectievelijk 27,8% en 14,4%) iets hoger dan onder mbo-studenten (respectievelijk 21,4% en 11,2%), maar het verschil is niet significant.
  • Onder 17-jarigen is het ooit-gebruik en het laatste-maand-gebruik van cannabis hoger onder scholieren van het voortgezet onderwijs (respectievelijk 36,6% en 17,3%) dan onder studenten van het hbo (respectievelijk 23,1% en 8,0%).
  • Onder 18-jarigen zijn er geen verschillen in het cannabisgebruik (ooit en laatste maand) tussen mbo- en hbo-studenten.
  • mbo- en hbo-studenten die in de afgelopen maand cannabis gebruikten, rookten gemiddeld 1,5 joint per keer. Ongeveer een derde van de laatste-maand-gebruikers (34%) gaf aan wel eens cannabis te gebruiken onder schooltijd.
  • Hoewel jongeren onder de 18 jaar officieel geen toegang hebben tot de coffeeshop, gaf 19% van de 16-jarige en 27% van de 17-jarige laatste-maand-gebruikers aan wel eens cannabis in de coffeeshop te kopen. Onder de 18-jarigen was dit 77%.

Studenten van het hbo en de universiteit

Onderstaande resultaten zijn afkomstig uit de Monitor Mentale Gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs ​[7]​. Het onderzoek kent enkele methodologische beperkingen, zoals een laag responspercentage (6,5% in 2023) en onder-/oververtegenwoordiging van bepaalde groepen. Door weging is de data meer representatief gemaakt. Er kan echter niet worden uitgesloten dat de resultaten vertekend zijn en daarmee niet representatief voor de totale studentenpopulatie in Nederland. De resultaten moeten dus voorzichtig worden geïnterpreteerd.

  • Cannabis is onder studenten de meest gebruikte drug. Bijna de helft (49%) van de studenten gebruikte cannabis ooit in het leven. Bijna één op de drie (29%) gebruikte cannabis in het afgelopen jaar.
  • Bij 6% van de studenten is er sprake van frequent cannabisgebruik, wat betekent dat zij ten minste één keer per week cannabis gebruikten in het afgelopen jaar. Van de studenten die in het afgelopen jaar frequent cannabis gebruikten, deden de meesten dit nooit (60%) of zelden (15%) zonder anderen. Ongeveer één op de acht (12%) gebruikte vaak cannabis zonder anderen en 9% deed dit soms.
  • Vergeleken met de eerste meting in 2021 is het percentage frequente gebruikers van cannabis in 2023 gedaald van 8% naar 6%.
  • Frequent cannabisgebruik komt in sommige groepen meer voor dan in andere groepen. De analyses1 laten het volgende beeld zien:
    • De kans op frequent cannabisgebruik is groter: onder 22-25-jarigen vergeleken met 16-21-jarigen (7% versus 5%); onder internationale studenten (14%) en studenten met een migratieachtergrond (7%) vergeleken met studenten zonder migratieachtergrond (4%).
    • De kans op frequent cannabisgebruik is kleiner: onder vrouwen dan onder mannen (3% versus 9%); onder niet-voltijds vergeleken met voltijdsstudenten (3% versus 6%).
    • De kans op frequent cannabisgebruik verschilt niet tussen hbo- en wo -studenten (5% en 6%).
  1. In de analyses is gecorrigeerd voor de mogelijke invloed van de andere variabele (gender, leeftijd, herkomst, onderwijstype en onderwijsvorm). ↩︎

Mbo-studenten in Amsterdam

Ook in de Monitor Antenne Amsterdam wordt het cannabisgebruik van mbo-studenten uitgevraagd ​[9]​. Het is van belang om op te merken dat het hier om een oudere leeftijdsgroep (gemiddeld 19,0 jaar) gaat dan in de hierboven genoemde mbo-hbo monitor (gemiddeld 17,3 jaar). De percentages zijn daarom niet een op een vergelijkbaar.

  • In 2021 had vier op de tien (41%) Amsterdamse mbo-studenten ervaring met cannabis ​[8]​. Ongeveer een derde (31%) gebruikte cannabis in het afgelopen jaar en een op de vijf (20%) gebruikte cannabis in de afgelopen maand.
  • Van de laatste-maand-gebruikers gaf een op de vijf (21%) aan dagelijks te gebruiken. Bijna een kwart van de laatste-maand-gebruikers gaf aan dat zij zelf vinden dat ze te veel of te vaak gebruiken en dat zij zouden willen minderen of stoppen.
  • In vergelijking met 2016 daalde in 2021 het percentage ooit- en laatste-jaar-gebruikers onder de Amsterdamse mbo-studenten. Het percentage laatste-maand-gebruikers bleef ongeveer gelijk.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    Van Dorsselaer S, De Beurs D, Monshouwer K. Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO 2019. Utrecht: Trimbos-instituut; 2020.
  2. 2.
    Tuithof M, Van Dorsselaer S, Monshouwer K. Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO 2017. Utrecht: Trimbos-instituut; 2018.
  3. 3.
    Verdurmen JE, Van Dorsselaer S, Monshouwer K. Factsheet: Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO 2015. Utrecht: Trimbos-instituut; 2016.
  4. 4.
    Monshouwer K, Tuithof M, Van Dorsselaer S. Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO 2021. Utrecht: Trimbos-instituut; 2022.
  5. 5.
    Dopmeijer JM, Nuijen Jasper, Busch MCM, Tak NI. Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs Deelrapport I Mentale gezondheid van studenten in het hoger onderwijs. Utrecht, the Netherlands: RIVM, GGD GHOR, Trimbos-instituut; 2021 p. 1–116.
  6. 6.
    Dopmeijer JM, Nuijen Jasper, Busch MCM, Tak NI. Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs Deelrapport II Middelengebruik van studenten in het hoger onderwijs. Utrecht, the Netherlands: RIVM, GGD GHOR, Trimbos-instituut; 2021 p. 1–123.
  7. 7.
    Nuijen J, Verweij A, Dopmeijer J, Van Wamel A, Schouten F, Buijs M, et al. Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs 2023. RIVM en Trimbos-instituut; 2023.
  8. 8.
    Nabben T, Luijk SJ, Benschop A, Korf DJ. Antenne 2016: Trends in alcohol, tabak en drugs bij jonge Amsterdammers. Amsterdam: Rozenberg Publishers; 2017.
  9. 9.
    Benschop A, Nabben T. Antenne Amsterdam 2021: Trends in gebruik van alcohol, tabak, cannabis en andere drugs. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam; 2022.

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.