HomeEcstasy (MDMA)6.2.2 Gebruik onder groepen in de volwassen bevolking

6.2.2 Gebruik onder groepen in de volwassen bevolking

Snel naar:

Deze paragraaf beschrijft kerncijfers over het gebruik van ecstasy (XTC) in de bevolking van 18 jaar en ouder op basis van de Gezondheidsenquête, jaarlijks uitgevoerd door het CBS in samenwerking met het RIVM en het Trimbos-instituut. Aanvullende gegevens zijn afkomstig uit de tweejaarlijkse Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor (LSM-A) 2020 (zie bijlage A1 en A2). Daar waar resultaten zijn opgenomen uit de LSM-A, wordt dit apart vermeld.

De coronapandemie heeft mogelijk invloed gehad op het ecstasygebruik in de algemene bevolking. Op basis van de cijfers uit de Gezondheidsenquête kunnen hierover echter geen uitspraken worden gedaan. De gegevens die worden gepresenteerd zijn namelijk door het hele jaar 2021 verzameld. Omdat vaak terug wordt gevraagd naar een periode van één jaar voor het afnemen van de vragenlijst (laatste-jaar-gebruik), hebben de cijfers deels betrekking op het gedrag van de deelnemers in het jaar 2020. Meer informatie over de impact van de coronapandemie op het gebruik van ecstasy is te vinden in § 6.1.2.

Naast gegevens over het gebruik van ecstasy in de algemene bevolking en demografische verschillen in Nederland, worden gegevens gepresenteerd uit rioolwateranalyses (zie § 6.5.1). Gegevens uit rioolwateranalyses moeten voorzichtig worden geïnterpreteerd omdat ze maar beperkt inzicht kunnen geven in de mate van drugsgebruik in de algemene bevolking of in regionale verschillen (zie Bijlage B7). Het gaat hieronder om de rioolwateranalyses met gegevens over het drugsgebruik in 3 Nederlandse steden ​[1]​.

De cijfers over het gebruik van ecstasy (XTC) worden hieronder uitgesplitst naar geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, migratieachtergrond en stedelijkheid.

Geslacht

Meer mannen (12,5%) dan vrouwen (7,1%) gebruikten ooit ecstasy in peiljaar 2021. Dit patroon is onveranderd sinds 2015. Voor mannen gold dat het gebruik ooit in het leven in 2019 hoger lag dan in 2015 en sinds 2019 op hetzelfde niveau ligt. Voor vrouwen was het gebruik ten opzichte van 2015 in 2018 gestegen en daarna op ongeveer hetzelfde niveau gebleven (zie figuur § 6.2.1). Bij het gebruik in het laatste jaar was sprake van een ander patroon, voor mannen schommelde het gebruik vanaf 2015 tussen 3,4% en 3,8% (met uitzondering van een hoger percentage in 2019). Voor vrouwen gold dat het percentage hoger lag in 2021 (2,5%) dan in 2015 (1,9%) maar verschillen tussen deze en de tussenliggende jaren waren niet significant (zie ook § 6.2.1).

Tabel 6.2.2 Gebruik van ecstasy in de bevolking van 18 jaar en ouder naar geslacht. Peiljaar 2021

Leeftijd

Ecstasygebruik komt het meest voor onder twintigers (zie figuur hieronder). Het gebruik ooit in het leven lag in 2021 het hoogst onder de 25-29-jarigen, ongeveer een op de drie (29,8%) van hen had ervaring met het middel. Ook het laatste-jaar-gebruik was het hoogst onder de 25-29-jarigen gevolgd door 20-24-jarigen. Het laatste-jaar-gebruik onder de 25-29-jarigen was vier maal hoger dan het laatste-jaar-gebruik onder de gehele volwassen bevolking (3,1%). Onder deze leeftijdsgroep is het gebruik in 2021 (12,8%) ook gestegen ten opzichte van 2020 (8,7%), maar op hetzelfde niveau vergeleken met 2019.

In de LSM-A (bijlage A2) middelen uit 2020 werd aan ecstasygebruikers gevraagd op welke leeftijd zij ecstasy voor het eerst namen. De helft van de volwassen Nederlanders die in het afgelopen jaar ecstasy gebruikten, gebruikte dit middel tussen hun 18de en 24ste levensjaar voor het eerst. Een kwart van de ecstasygebruikers was jonger dan 18 jaar toen ze voor het eerst gebruikten, en een kwart was ouder dan 24 jaar. De gemiddelde startleeftijd van alle gebruikers is 21,9 jaar, dit is voor mannen (22,0 jaar) en vrouwen vrijwel gelijk (21,8 jaar).

Figuur 6.2.2         Ecstasygebruikers in de bevolking van 18 jaar en ouder, naar leeftijdsgroep. Peiljaar 2021

Opleidingsniveau

Hoogopgeleiden zijn vaker ecstasygebruiker dan laagopgeleiden (zie tabel hieronder). Dit is onveranderd sinds 2015. Hoogopgeleiden hebben in 2020 ongeveer drie keer (13,5%) zo vaak ooit ecstasy gebruikt als laagopgeleiden (4,4%).  Middelbaar opgeleiden zitten daar tussenin (9,4%). Bij het gebruik in het laatste jaar en in de laatste maand zien we hetzelfde beeld.

Tabel 6.2.3           Gebruik van ecstasy in de bevolking van 18 jaar en ouder naar opleidingsniveau. Peiljaar 2019

Migratieachtergrond

Er zijn geen verschillen in het laatste-jaar-gebruik of laatste-maand-gebruik van ecstasy voor mensen met verschillende migratieachtergronden (zie ‘migratieachtergrond’ in bijlage D). Volwassenen met een westerse migratieachtergrond (13,9%) hebben wel vaker ooit ecstasy gebruikt, in vergelijking met volwassenen met een Nederlandse (9,5%) of niet-westerse (8,0%) migratieachtergrond.

Tabel 6.2.4           Gebruik van ecstasy in de bevolking van 18 jaar en ouder naar migratieachtergrond. Peiljaar 2021

Stedelijkheid

Het gebruik van ecstasy ligt onder bewoners van zeer sterk stedelijke gebieden hoger dan in de matig stedelijke – en weinig/niet stedelijke gebieden (zie tabel hieronder). Uitzondering hierop is het laatste-maand-gebruik, waar matig stedelijke gebieden niet statistisch significant verschilde van zeer stedelijke gebieden of weinig/niet stedelijke gebieden.

 Tabel 6.2.5          Gebruik van ecstasy in de bevolking van 18 jaar en ouder naar stedelijkheid. Peiljaar 2021

Aanvullende informatie

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2023. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.