HomeEcstasy (MDMA)6.2.2 Gebruik onder groepen in de volwassen bevolking

6.2.2 Gebruik onder groepen in de volwassen bevolking

Let op: er zijn nieuwe kerncijfers over ecstasygebruik in 2023, deze zijn te vinden in de Kerncijfertabel Gezondheidsenquête. De gegevens worden later dit jaar verwerkt in de paragrafen, wanneer ook de aanvullende analyses en significantie toetsen zijn uitgevoerd.

In het kort: Ecstasygebruik is het hoogst onder mannen, jongvolwassenen (18-29 jaar), hoogopgeleiden en mensen die wonen in (zeer) sterk stedelijke gebieden (§ 6.2.2).

Snel naar:

Deze paragraaf beschrijft kerncijfers over het gebruik van ecstasy (XTC) in de bevolking van 18 jaar en ouder op basis van de Gezondheidsenquête, jaarlijks uitgevoerd door het CBS in samenwerking met het RIVM en het Trimbos-instituut. Aanvullende gegevens zijn afkomstig uit de tweejaarlijkse Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor (LSM-A). Daar waar resultaten zijn opgenomen uit de LSM-A, wordt dit apart vermeld.

Kerncijfers over ecstasygebruik in de bevolking van 18 jaar en ouder zijn vanaf 2015 beschikbaar. Voor meer informatie over de Gezondheidsenquête zie bijlage A1 en voor meer informatie over de Leefstijlmonitor zie bijlage A2.

Naast de gegevens uit de Gezondheidsenquête en de Leefstijlmonitor zijn er ook regionale gegevens over ecstasygebruik beschikbaar uit de GGD Corona Gezondheidsmonitor jongvolwassen 2022 ​[1]​. Deze cijfers zijn door de verschillende vraagstelling en leeftijdsgroep niet vergelijkbaar met de cijfers uit de Gezondheidsenquête of de Leefstijlmonitor maar geven wel een beeld van ecstasygebruik onder 16-25-jarigen. Deze gegevens zijn toegevoegd in het onderdeel over leeftijden op deze pagina.

De cijfers over het gebruik van ecstasy (XTC) worden hieronder uitgesplitst naar geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, herkomst, stedelijkheid en regio.

Geslacht

  • Meer mannen (12,5%) dan vrouwen (7,8%) gebruikten ooit ecstasy in 2022. Dit verschil tussen mannen en vrouwen is onveranderd sinds 2015.
  • Ook bij het laatste-jaar-gebruik was in 2022 sprake van een verschil tussen mannen en vrouwen. Bij mannen was het laatste-jaar-gebruik in 2022 het hoogst (4,8%) sinds 2015, alleen in 2019, het jaar voor de coronapandemie, werd een vergelijkbaar percentage gevonden als in 2022 (4,5%). Voor vrouwen werd een dergelijke stijging niet gezien in 2022 (3,0%) (zie ook § 6.2.1).
  • Het laatste-maand-gebruik onder mannen (1,7%) was in 2022 ook hoger dan dat onder vrouwen (1,0%)

Tabel 6.2.2 Gebruik van ecstasy in de bevolking van 18 jaar en ouder naar geslacht. Peiljaar 2021

Leeftijd

  • Ecstasygebruik komt het meest voor onder jongvolwassenen (18-29-jaar) en het minst onder 50-plussers.
  • Bijna een kwart (23,2%) van de 18-29-jarigen heeft ooit ecstasy gebruikt. Het percentage 30-49-jarigen dat ervaring heeft met ecstasy ligt lager (15,6%). 50-plussers hebben nauwelijks ervaring met ecstasy (1,8%).
  • Ook het laatste-jaar-gebruik ligt het hoogste onder 18-29-jarigen (12,8%).
  • Het laatste-jaar-gebruik van ecstasy stijgt gestaag, van 9,3% in 2015 tot 12,8% in 2022. Ook het laatste-jaar-gebruik onder 30-49 jarigen neemt toe, in 2015 lag dit percentage nog op 2,5% en in 2022 lag dit percentage op 4,2%. Het laatste-jaar-gebruik onder 50-plussers is stabiel laag en ligt sinds 2015 tussen de 0,2% en 0,5%.
  • Ook het gebruik in de laatste maand was het hoogst onder 18-29-jarigen (4,0%), lager onder 30-49-jarigen (1,5%) en het aandeel 50-plussers dat in de laatste maand ecstasy gebruikte was nog lager (0,2%).
  • In de LSM-A (bijlage A2) middelen uit 2022 werd aan ecstasygebruikers gevraagd op welke leeftijd zij ecstasy voor het eerst namen. De gemiddelde startleeftijd van alle gebruikers is 22,4 jaar,  vrouwen (21,9 jaar) starten gemiddeld een jaar eerder met ecstasy dan mannen (22,8 jaar).
  • Lees meer over ecstasygebruik onder jongeren en jongvolwassen op deze pagina.

Figuur 6.2.2         Ecstasygebruikers in de bevolking van 18 jaar en ouder, naar leeftijdsgroep. Peiljaar 2021

Opleidingsniveau

Hoogopgeleiden zijn vaker ecstasygebruiker dan laagopgeleiden. Dit is onveranderd sinds 2015. Hoogopgeleiden hebben in 2020 ongeveer drie keer (15,1%) zo vaak ooit ecstasy gebruikt als laagopgeleiden (4,6%). Middelbaar opgeleiden zitten daar tussenin (8,8%). Bij het gebruik in het laatste jaar en in de laatste maand zijn deze verschillen nog groter.

Tabel 6.2.3           Gebruik van ecstasy in de bevolking van 18 jaar en ouder naar opleidingsniveau. Peiljaar 2019

Herkomst

Er zijn geen grote verschillen in gebruik van ecstasy onder volwassenen van verschillende herkomst (zie ‘herkomst’ in bijlage D). Wel hebben volwassenen met een niet-Europese herkomst minder vaak ervaring met ecstasy dan mensen met een Nederlandse of Europese herkomst.

Tabel 6.2.4           Gebruik van ecstasy in de bevolking van 18 jaar en ouder naar migratieachtergrond. Peiljaar 2021

Stedelijkheid

Het gebruik van ecstasy onder bewoners van (zeer) sterk stedelijke gebieden is hoger dan in de matig stedelijke – en weinig/niet stedelijke gebieden, dit patroon is sinds 2025 onveranderd. De bevindingen van de GGD Gezondheidsmonitor 2022 lieten zien dat er tussen GGD-regio’s verschillen kunnen bestaan in het gebruik van ecstasy (zie regionale verschillen).

 Tabel 6.2.5          Gebruik van ecstasy in de bevolking van 18 jaar en ouder naar stedelijkheid. Peiljaar 2021

Regionale verschillen

Uit de GGD Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen die werd gehouden onder 16-25-jarigen blijkt dat er regionale verschillen bestaan in het gebruik van ecstasy ​[1]​.

  • In 2022 werden de hoogste percentages ecstasygebruik gevonden in GGD-regio Amsterdam en GGD-regio Rotterdam-Rijnmond; respectievelijk 11,4% en 8,2% had het middel in de afgelopen 4 weken gebruikt.
  • Ecstasy werd het minst gebruikt in de GGD-regio Drenthe (1,7%)  en GGD-regio Zeeland (2,1%).

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    GGD’en en RIVM. Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022 [Internet]. 2023. Available from: https://www.vzinfo.nl/drugsgebruik/regionaal/jongvolwassenen

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.