NPS
HomeNPS8.2 Gebruik: volwassenen

8.2 Gebruik: volwassenen

8.2.1 Kerncijfers en trends volwassen bevolking

Let op: Er zijn nieuwe kerncijfers over 3-MMC-gebruik in 2023, deze zijn te vinden in de Kerncijfertabel Gezondheidsenquête. De gegevens worden later dit jaar verwerkt in de paragrafen, wanneer ook de aanvullende analyses en significantie toetsen zijn uitgevoerd.

In het kort: Over het algemeen komt het gebruik van NPS in de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder weinig voor. In 2022 had 1,4% van de Nederlanders ervaring met 4-FA en ook 1,4% had ervaring met 3-MMC, voor 2C-B ging het om 2,1%. 3-MMC en 2C-B werden ongeveer even vaak gebruikt in het laatste jaar. 

Snel naar:

Deze paragraaf beschrijft kerncijfers over het gebruik van Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS) in de bevolking van 18 jaar en ouder op basis van de Gezondheidsenquête (GE, zie bijlage A1) en de Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor (LSM-A, zie bijlage A2). De Gezondheidsenquête wordt jaarlijks uitgevoerd door het CBS in samenwerking met het RIVM en het Trimbos-instituut. De LSM-A is een tweejaarlijks onderzoek dat parallel loopt aan de Gezondheidsenquête en dieper ingaat op het gebruik van alcohol, drugs, tabak en andere middelen.

In de Gezondheidsenquête is wat betreft NPS alleen gevraagd naar het gebruik van 4-FA. De meeste andere NPS (o.a. 2C-B, 3-MMC, 4-MMC, synthetische cannabis, methoxetamine, 6-APB) worden in de tweejaarlijkse LSM-A uitgevraagd. NPS is een heterogene groep met stoffen die heel verschillende effecten hebben. Daarom wordt hier het gebruik van specifieke NPS gerapporteerd en niet het gebruik van enige NPS. Naast de cijfers over 4-FA uit de Gezondheidsenquête, worden hieronder ook cijfers uit de LSM-A meegenomen over het gebruik van andere NPS (met name 3-MMC, 2C-B). De cijfers van 4-FA uit de Gezondheidsenquête en de cijfers van andere NPS uit de LSM-A zijn vanwege verschillen in methoden van onderzoek niet rechtstreeks vergelijkbaar.

Kerncijfers over 4-FA-gebruik in de bevolking van 18 jaar en ouder zijn vanaf 2018 beschikbaar. Kerncijfers over het gebruik van andere NPS (zie hierboven) in de bevolking van 18 jaar en ouder zijn vanaf respectievelijk 2018 tweejaarlijks beschikbaar. Voor meer informatie over de Gezondheidsenquête zie bijlage A1 en voor meer informatie over de Leefstijlmonitor zie bijlage A2.

Kerncijfers 2022

De LSM-A Middelen omschrijft NPS als volgt: “Sommige stoffen bootsen de werking na van drugs zoals ecstasy, cocaïne of amfetamine. Deze stoffen worden ook wel nieuwe psychoactieve stoffen of ‘legal highs’ genoemd”. In de Gezondheidsenquête wordt sinds 2018 gevraagd naar het gebruik van 4-FA. In de LSM-A wordt daarnaast ook naar het gebruik van andere NPS gevraagd (zoals mefedron, synthetische cannabis, methoxetamine, 6-APB of een andere NPS), in 2022 is voor het eerst naar 3-MMC-gebruik gevraagd.

  • Over het algemeen is het gebruik van NPS in Nederland vrij laag.
  • In 2022 had 1,4% ooit in het leven 4-FA gebruikt en 0,2% heeft 4-FA in het laatste jaar gebruikt.
  • In 2022 had 2,1% van de volwassen bevolking ooit 2C-B gebruikt en het laatste-jaar-gebruik lag op 0,7%. Het ooitgebruik van 3-MMC lag in 2022 op 1,4% en het laatste-jaar-gebruik was 0,8%.
  • Het gebruik van 2C-B en 3-MMC ligt aanzienlijk lager dan het gebruik van ecstasy, cocaïne of amfetamine.
  • Het laatste-jaar-gebruik van 4-MMC en andere NPS (synthetische cannabis, methoxetamine, 6-APB, en andere NPS) lag tussen 0% en 0,5%, dat is lager dan het laatste-jaar-gebruik van 2C-B en 3-MMC.

Trends in NPS-gebruik

  • Het ooitgebruik van 4-FA schommelde tussen 2018 en 2022 rond de 1,5%. Het gebruik in het laatste jaar van 4-FA nam tussen 2018 en 2020 af. Dit hangt mogelijk samen met een waarschuwing omtrent de gezondheidseffecten van 4-FA in september 2016, en de plaatsing van 4-FA op lijst I van de Opiumwet op 25 mei 2017. In 2022 ligt het laatste-jaar-gebruik, na een lichte stijging in 2021, weer op hetzelfde niveau als in 2020.
  • In 2022 is het ooitgebruik van 2C-B (2,1%) toegenomen ten opzichte van 2020 (1,5%). Het ooitgebruik van 2C-B is in 2018 niet uitgevraagd in de LSM-A. Het laatste-jaar-gebruik van 2C-B in 2022 (0.7%) is onveranderd ten opzichte van 2020 (0,7%) en 2018 (0,6%).
  • Het gebruik van 3-MMC is voor het eerst gemeten in de LSM-A van 2022. Er zijn daarom geen trendgegevens in de algemene bevolking beschikbaar voor 3-MMC. Wel wijzen verschillende indicatoren (uitgaansonderzoek, gezondheidsincidenten, marktgegevens) op een toename in het gebruik van 3-MMC, in ieder geval in bepaalde (lokale) groepen in de bevolking in Nederland en in Europa.

Aanvullende informatie

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.