NPS
HomeNPS8.3.5 Kwetsbare groepen jongeren

8.3.5 Kwetsbare groepen jongeren

In het kort: Over het algemeen lijken kwetsbare jongeren weinig ervaring te hebben met NPS. Er zijn signalen dat 3-MMC (en/of 4-MMC) in regionale, kwetsbare jongerengroepen gebruik wordt.

Snel naar:

Binnen de groep jongeren zijn bepaalde groepen extra kwetsbaar. Jongeren met leer- of opvoedingsproblemen en jongeren in de jeugdzorg hebben vaak een combinatie van risicofactoren voor middelengebruik, waaronder ernstige gedragsproblemen, emotionele stoornissen, leerproblemen en een kwetsbare familieachtergrond, zoals een gebroken gezin of (een geschiedenis van) huiselijk geweld en misbruik.

Over het gebruik van NPS onder kwetsbare groepen jongeren is weinig bekend. Er zijn bijvoorbeeld geen gegevens over het gebruik van NPS onder jongeren uit het praktijk- en het speciaal onderwijs en de residentiële jeugdzorg beschikbaar. Wel is in 2022 als onderdeel van EXPLORE onderzoek gedaan naar het middelengebruik onder jongens die verblijven in een Justitiële Jeugdinrichting (JJI) ​[1]​. Van de zes JJI in Nederland hebben er vier deelgenomen. In totaal is door onderzoeksassistenten bij 110 jongens een vragenlijst afgenomen (gemiddelde leeftijd 18,2 jaar, range 14-24 jaar). Daarbij werd de anonimiteit benadrukt en werd toegelicht dat niemand te weten komt wat zij invullen, dat alleen de onderzoekers toegang krijgen tot de data en dat ook zij niet kunnen zien welke jongere wat heeft ingevuld. Het onderzoek is alleen onder jongens uitgevoerd omdat de groep meisjes in de JJI klein is en de privacy daardoor onvoldoende kon worden gewaarborgd.

Daarnaast is in 2019 en 2020 de Antenne Regiomonitor uitgevoerd ​[2,3]​. Deze monitor beoogt op kwalitatieve wijze zicht te krijgen op het gebruik onder groepen kwetsbare jongeren uit verschillende regio’s in Nederland. Dit gebeurt op basis van interviews met jongeren- en preventiewerkers die zicht hebben op verschillende (35 in 2021) jongerengroepen verspreid over het land. Begin 2021 werden via een kwalitatieve studie jongeren- en preventiewerkers ondervraagd over hun indruk van het middelengebruik van in totaal 35 groepen jongeren uit 10 provincies, waar deze professionals direct mee in contact staan ​[2]​. Van deze 35 groepen kwamen er 23 uit een grotere of kleinere stad en kwamen er 12 uit een dorp. Deze groepen zijn niet representatief voor alle jongerengroepen in de regio. Van de 35 groepen jongeren kwamen er 23 uit een grotere of kleinere stad en kwamen er 12 uit een dorp. Het aantal jongeren per groep varieerde van 8 tot 90 personen, met gemiddeld 20 personen. In totaal hadden de professionals zicht op ongeveer 850 jongeren tussen 11 en 27 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 18 jaar.

Verder heeft het Trimbos-instituut in 2021 een verkenning uitgevoerd naar het gebruik van het middel 3-MMC onder jongeren en jongvolwassenen ​[4]​. Het doel hiervan was het verkrijgen van een eerste beeld van de kenmerken en effecten van (frequent) 3-MMC gebruik. In totaal werden 22 jongeren geïnterviewd over motieven voor en ervaringen met gebruik van 3-MMC. 

Jongeren in de Justitiële Jeugdinrichtingen

In het landelijk EXPLORE-onderzoek zijn gegevens verzameld over het gebruik van synthetische cannabis onder jongens die verblijven in de Justitiële Jeugdinrichtingen ​[1]​. De vragenlijst is in 2022 in vier JJI afgenomen bij in totaal 110 jongens.

  • Synthetische cannabis werd door drie jongeren in de afgelopen maand gebruikt.

Kwetsbare jongeren in de regio

De Antenne Regiomonitor Nederland onderzoekt het middelengebruik op kwalitatieve wijze onder groepen van kwetsbare jongeren in diverse regio’s van Nederland ​[2,3]​. Deze monitor probeert zicht te krijgen op groepen jongeren waarin sprake is van problematisch drugsgebruik, meervoudige problematiek in de directe, institutionele of sociale omgeving, of het veroorzaken van overlast.

  • In 12 van de 35 groepen werd volgens waarnemingen van de professionals 3-MMC gebruikt; in 1 groep door (bijna) iedereen, in 5 groepen de helft of meer, in 6 groepen door de helft of minder. Kwetsbare jongeren hebben weinig ervaring met andere NPS: de professionals observeerden in twee groepen dat er 2C-B werd gebruikt waarvan in één ook 4-FMP.
  • Opvallend is de onevenwichtige spreiding van 3-MMC, met vooral gebruik in de regio’s Noord en Oost.
  • Een aantal redenen voor de populariteit van 3-MMC zijn volgens de professionals de toegankelijkheid (het was makkelijk te verkrijgen en legaal toen dit onderzoek werd uitgevoerd), dat het een hype is (nieuwsberichten over 3-MMC hebben aan de populariteit bijgedragen), en dat het een fijn effect geeft. 3-MMC staat sinds 28 oktober 2021 op lijst II van de Opiumwet; de populariteit van het middel kan daardoor weer veranderen.
  • Professionals zien dat 3-MMC vaak wordt gecombineerd met alcohol in groepen waar veel wordt gedronken, en soms ook met cannabis en/of ecstasy.

Overige groepen kwetsbare jongeren

In 2021 heeft het Trimbos-instituut een verkenning uitgevoerd naar het gebruik van 3-MMC onder jongeren en jongvolwassenen ​[4]​.

  • De jongeren beschrijven het middel als laagdrempelig, omdat het makkelijk (online) verkrijgbaar, legaal en goedkoop is. (3-MMC is op 28 oktober 2021 op lijst II van de Opiumwet geplaatst.)
  • De positieve effecten worden door hen beschreven als veelzijdig, met zowel stimulerende als sociaal-emotionele effecten.
  • Negatieve effecten zijn lichamelijke en psychische klachten, die in toenemende mate ook zorgen voor gezondheidsincidenten die vragen om medische zorg. Jongeren lijken zich veelal niet of onvoldoende bewust van de risico’s van 3-MMC gebruik.
  • Ook vinden zij het soms moeilijk om te minderen of stoppen met gebruik, onder meer vanwege de sociale effecten die ze ervaren, maar ook vanwege de potentieel verslavende werking van 3-MMC.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    Möhle M, Rombouts M, Van Gelder N, Monshouwer K. Preventie en gebruik van alcohol, tabak, cannabis en andere middelen in de Justitiële Jeugdinrichtingen: Het EXPLORE-onderzoek 2022. Utrecht: Trimbos-insituut; 2022.
  2. 2.
    Nabben T, Boekholt M, Benschop A. Antenne Nederland: Regiomonitor drugs en risicojongeren 2020-2021. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam; 2021.
  3. 3.
    Nabben T. Antenne Nederland: Regiomonitor drugs en risicojongeren 2019. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam; 2020.
  4. 4.
    De Jonge M, Nijkamp L, Bilderbeek B. 3-MMC: gebruikers in beeld. Een verkennend onderzoek naar ervaringen met 3-MMC. Utrecht: Trimbos Institute; 2021.

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.