Hoeveel jongeren uit kwetsbare groepen gebruiken NPS?

In het kort: Er is nog maar weinig bekend over het gebruik van NPS onder groepen kwetsbare jongeren. Er is bijvoorbeeld geen onderzoek gedaan naar NPS gebruik in het voortgezet speciaal onderwijs of de jeugdzorg. Wel lijkt het gebruik van 3-MMC in groepen risicojongeren in verschillende regio’s van Nederland regelmatig voor te komen, waarbij er ook signalen zijn van problematisch gebruik en afhankelijkheid.

Snel naar:
Jongeren in Justitiële Jeugdinrichtingen
Groepen risicojongeren

Wat verstaan we onder kwetsbare groepen jongeren?

Op deze pagina bespreken we een aantal onderzoeken over het middelengebruik binnen ‘kwetsbare groepen jongeren’. Wij gebruiken de term ‘kwetsbare groepen jongeren’ om aan te duiden dat het hier gaat om groepen jongeren die een grotere kans hebben op problemen met en door middelengebruik ​[1]​. Dit komt door een opeenstapeling van verschillende risicofactoren binnen deze groepen. Omgevingsfactoren spelen hierbij de belangrijkste rol, vaak in wisselwerking met persoonlijke risicofactoren. Het kan bijvoorbeeld gaan om problemen in de gezinssituatie, schoolgerelateerde problemen of gedragsproblemen. Jongeren in de jeugdzorg, in jeugddetentie of in het voorgezet speciaal onderwijs (vso) zijn voorbeelden van groepen waarin vaak zo’n opeenstapeling van risicofactoren speelt.

Hoeveel jongeren in de Justitiële Jeugdinrichtingen gebruiken NPS?

Gebruik van synthetische cannabis komt sporadisch voor onder jongeren in de JJI

Van de jongeren die in de Justitiële Jeugdinrichting (JJI) verblijven (n=110) gaven drie jongeren aan in de afgelopen maand synthetische cannabis te hebben gebruikt ​[2]​. Er is niet gevraagd naar het gebruik ooit in het leven voor dit middel. Ook is er niet gevraagd naar het gebruik van andere NPS.  

Hoe ziet het gebruik van NPS in groepen risicojongeren eruit?

Wie vallen er onder groepen risicojongeren?

Een groep risicojongeren is volgens de Antenne Regiomonitor een jongeren- en/of vriendengroep waarbij er al sprake is van middelengebruik en minimaal één van de volgende drie problemen speelt:

• Problematisch of overmatig drugsgebruik;
• Meervoudige problematiek in de omgeving van de jongeren (bijvoorbeeld binnen de familie, schoolsituatie of vriendengroep);
• Overlast of criminaliteit.

De problemen hoeven niet bij alle jongeren in de jongerengroep voor te komen. Deze jongerengroepen worden soms ook wel aangeduid als ‘kansarme jeugd’, ‘probleemjeugd’ of ‘hangjeugd’ ​[3]​.

3-MMC wordt in de helft van de onderzochte groepen risicojongeren gebruikt

In ongeveer de helft van de groepen risicojongeren (16 van de 29) wordt 3-MMC gebruikt. Het aandeel jongeren binnen deze groepen dat 3-MMC gebruikt wisselt sterk. In twee groepen gaat het om een grote meerderheid tot iedereen van de groepsleden. In de overige groepen (14) gaat het om subgroepen die variëren van een enkeling tot maximaal de helft van de jongeren.

Vergeleken met de vorige meting in 2020 ​[4]​ zien jongerenwerkers een groter aantal groepen waarbinnen 3-MMC wordt gebruikt, zowel absoluut als relatief gezien. De subgroepen waarbinnen gebruikt zijn wel kleiner.

3-MMC nam in de meeste groepen toe of bleef stabiel in het laatste jaar

Jongerenwerkers zien in 9 van de 16 groepen een toename van 3-MMC-gebruik over het afgelopen jaar. In zes groepen bleef het gebruik stabiel en in één groep nam het gebruik af. Ter vergelijking, tijdens de vorige meting in 2020 werd in bijna alle groepen een toename gesignaleerd ​[4]​. Dit ging wel om grotendeels andere groepen dan in deze meting.

3-MMC verbod leek weinig effect te hebben op gebruik onder risicojongeren

Het verbod op 3-MMC in 2021 lijkt volgens de jongerenwerkers weinig invloed te hebben gehad op de populariteit van het middel. Gebruikers lijken echter niet goed te weten welk middel zij precies gebruiken. Het lijkt hen volgens de jongerenwerkers ook niet veel uit te maken. Andere varianten zoals 2-MMC en 3-CMC worden als alternatief voor 3-MMC aangekocht en gebruikt. Jongerenwerkers gaven wel aan dat sinds het verbod 3-MMC onder verschillende groepen wel het onschuldige imago dat het eerst had wat lijkt te verliezen.

Problematisch gebruik van 3-MMC komt in verschillende groepen risicojongeren voor

Jongerenwerkers geven aan dat in sommige groepen 3-MMC vooral in het weekend wordt gebruikt, maar er zijn (sub)groepen waarbij er doordeweeks of zelfs dagelijks wordt gebruikt “om de dag door te komen”. Bij de meeste jongerenwerkers die zijn doorgevraagd over 3-MMC bestaan er zorgen over het 3-MMC-gebruik. Bij een groot deel van de groepen zien zij bij één of meerdere jongeren problematisch en overmatig gebruik of afhankelijkheid. In sommige groepen weten jongeren echter ook de weg naar de hulpverlening te vinden en hun gebruik aan te pakken.

Jongerenwerkers signaleren nauwelijks gebruik van andere NPS onder groepen risicojongeren

De jongerenwerkers geven aan dat andere NPS dan 3-MMC nauwelijks of niet gebruikt worden in de groepen risicojongeren die aan dit onderzoek meededen. In één groep is gebruik van alpha-pvp (flakka) gezien. Een enkeling heeft hier mee geëxperimenteerd. 

Aanvullende informatie