Psychedelica
Home ❯ Gebruik: algemene bevolking ❯ 18.2 Gebruik: volwassenen

18.2 Gebruik: volwassenen

Wijzigingsdatum: 02 | 12 | 2025

In deze paragraaf:

18.2.1 Psychedelicagebruik onder volwassenen

Hoeveel volwassenen gebruiken psychedelica?

In het kort: In 2024 had 1,0% van de Nederlandse volwassenen van 18 jaar en ouder in het laatste jaar paddo’s gebruikt, 0,7% truffels, 0,4% LSD en 0,1% gebruikte ayahuasca. Vooral mannen, jongvolwassenen, hbo- of universitaire opgeleiden en volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden gebruiken paddo’s. Truffels worden vooral gebruikt door mannen, 18-49-jarigen, volwassenen met een opleiding op het mbo niveau 2-4 of hoger en door volwassenen in (zeer) sterk en weinig/niet stedelijke gebieden.

Snel naar:
Paddo’s
Truffels
LSD
Ayahuasca

Eén op de honderd volwassenen gebruikte in het laatste jaar paddo’s

In 2024 had 1,0% van de Nederlandse volwassenen van 18 jaar en ouder in het laatste jaar paddo’s gebruikt. Dat zijn ongeveer 150 duizend volwassenen. Daarnaast gebruikte 5,9% paddo’s ooit in het leven en 0,2% deed dit in de laatste maand.

Minder dan 1% van de volwassenen gebruikte in het laatste jaar truffels

In 2024 had 0,7% van de Nederlandse volwassenen van 18 jaar en ouder in het laatste jaar truffels gebruikt. Dat zijn ongeveer 110 duizend volwassenen. Daarnaast gebruikte 3,8% truffels ooit in het leven truffels en 0,1% deed dit in de laatste maand.

Overlap in het gebruik van paddo’s en truffels

Paddo’s en truffels bevatten allebei dezelfde werkzame stoffen (psilocybine /psilocine). Daarom is voor paddo’s en truffels ook de overlap in het gebruik van beide middelen ooit in het leven en in het laatste jaar berekend. Deze berekeningen zijn gemaakt op basis van de gegevens uit de LSM-A Middelen uit 2024.

  • In 2024 had 6,3% van de volwassen Nederlanders ooit tenminste één van de middelen paddo’s of truffels gebruikt. Van hen gebruikte 40,2% alléén paddo’s en 29,8% gebruikte alléén truffels. Bijna één op de drie (30,0%) had ervaring met beide middelen.
  • In 2024 gebruikte 1,2% volwassen Nederlanders in het laatste jaar tenminste één van de middelen paddo’s of truffels. Iets minder dan de helft van hen had alléén truffels gebruikt (47,4%), en 35,5% gebruikte alléén paddo’s. 17,1% gebruikte beide middelen in het laatste jaar.

Meer mannen dan vrouwen gebruiken paddo’s en truffels 

Het percentage volwassenen dat in het laatste jaar paddo’s heeft gebruik lijkt in 2024 hoger onder mannen (1,3%) dan onder vrouwen (0,8%) maar het verschil is niet statistisch significant. Het gebruik ooit in het leven is wel significant hoger onder mannen (7,9%) dan onder vrouwen (3,8%).

Ook het gebruik van truffels (ooit, laatste jaar) is hoger onder mannen dan onder vrouwen.

Gebruik van paddo’s en truffels komt het meest voor onder jongvolwassenen

Het gebruik van paddo’s is in 2024 het hoogst onder jongvolwassenen, daarna neemt het gebruik af met de leeftijd. Ter illustratie: onder 18-29-jarigen heeft 3,2% in het laatste jaar paddo’s gebruikt, tegenover 1,2% van de 30-49-jarigen en 0,2% van de 50-plussers. Ook het gebruik ooit in het leven is het laagst onder 50-plussers, maar er zijn geen verschillen tussen 18-29-jarigen en 30-40-jarigen.

Het gebruik van truffels in het laatste jaar is hoger onder 18-29-jarigen en 30-49-jarigen dan onder 50-plussers. Het gebruik ooit in het leven is het hoogst onder 18-29-jarigen en het laagst onder 50-plussers, 30-49-jarigen zitten daartussenin.

Paddogebruikers zijn gemiddeld 32 jaar oud; truffelgebruikers zijn gemiddeld 33 jaar

De gemiddelde leeftijd van de volwassenen die in het laatste jaar paddo’s hebben gebruikt was in 2024 31,5 jaar (SD=10,9). Voor truffels ligt de gemiddelde leeftijd van de laatste-jaar-gebruikers op 32,8 jaar (SD=10,8).

In de LSM-A Middelen in 2024 is aan de laatste-jaar-gebruikers gevraagd hoe oud zij waren toen zij voor het eerst paddo’s of truffels gebruikten. De gemiddelde startleeftijd voor paddo’s was 27,8 jaar (SD=11,2), voor truffels was de gemiddelde startleeftijd 25,6 jaar (SD=8,3). 

Gebruik van paddo’s en truffels komt het meest voor onder volwassenen met een hbo- of universitaire opleiding

Het percentage volwassenen dat in het laatste jaar paddo’s heeft gebruikt is in 2024 hoger onder volwassenen met een hbo- of universitaire opleiding (1,7%) dan onder volwassenen met een opleiding op het basisonderwijs, lbo, mavo, vmbo en mbo niveau 1 (0,5%) of het mbo niveau 2-4, havo of vwo (0,7%). Het gebruik ooit in het leven is het hoogst onder volwassenen met een hbo- of universitaire opleiding en het laagst onder volwassenen met een opleiding in het basisonderwijs, lbo, mavo, vmbo of mbo niveau 1.  

Dit geldt ook voor het gebruik van truffels (ooit, laatste jaar).

Gebruik van paddo’s lijkt hoger onder volwassenen met een Europese herkomst

Het percentage volwassenen dat in het laatste jaar paddo’s heeft gebruikt lijkt in 2024 het hoogst onder volwassenen met een Europese herkomst (excl. NL) (1,8%), maar het verschil met volwassenen met een Nederlandse (1,0%) of niet-Europese herkomst (0,9%) is niet statistisch significant. Het gebruik ooit in het leven is wel significant hoger onder volwassenen met en Europese herkomst.

Het gebruik van truffels (ooit, laatste jaar) verschilt niet tussen volwassenen met een Nederlandse herkomst, Europese herkomst of herkomst buiten Europa.

Het gebruik van paddo’s en truffels komt het meest voor onder volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden

Het percentage volwassenen dat in het laatste jaar paddo’s heeft gebruikt is in 2024 hoger onder volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden (1,5%) dan onder volwassenen in matig (0,6%) en weinig/niet stedelijke gebieden (0,4%). Voor het gebruik van paddo’s ooit in het leven zien we eenzelfde patroon.

Truffelgebruik (ooit, laatste jaar) is ook het hoogst onder volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden, maar voor het gebruik in het laatste jaar is het verschil met weinig/niet stedelijke gebieden niet statistisch significant.

Gebruik van paddo’s en truffels verschilt per regio

Uit de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen die werd gehouden onder 16-25-jarigen blijkt dat er regionale verschillen zijn in het gebruik van paddo’s/truffels ​[1]​. In 2024 werden de hoogste percentages paddo/truffelgebruik in de laatste 12 maanden gevonden in GGD-regio Amsterdam (7,5%) en GGD-regio Haaglanden (4,2%). Paddo’s/truffels werden het minst gebruikt in de GGD-regio West-Brabant, GGD-regio Noord- en Oost-Gelderland en GGD-regio Drenthe (elk 1,4%).

Minder dan 1% van de volwassenen gebruikte in het laatste jaar LSD

In 2024 had 0,4% van de Nederlandse volwassenen van 18 jaar en ouder in het laatste jaar LSD gebruikt. Dat zijn ongeveer 50 duizend volwassenen. Daarnaast gebruikte 2,3% LSD ooit in het leven LSD en 0,1% deed dit in de laatste maand.

Minder dan 1% van de volwassenen gebruikte in het laatste jaar ayahuasca

In 2024 had 0,5% van de Nederlandse volwassenen van 18 jaar en ouder ooit ayahuasca gebruikt. Het gebruik van ayahuasca in het laatste jaar (0,1%) en in de laatste maand (<0,1%) was zeer laag.

Het aantal gebruikers van LSD en ayahuasca in het laatste jaar in de steekproef is te klein om uitsplitsingen te maken naar geslacht, leeftijd, opleiding, herkomst en stedelijkheid.

Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina
Landelijke cijfers over middelengebruik onder volwassenen

Landelijke prevalentiecijfers over middelengebruik onder volwassenen worden verzameld in de Leefstijlmonitor. De Leefstijlmonitor bestaat uit meerdere bronnen. Voor drugs gaat het om de Gezondheidsenquête (GE) en de Aanvullende Module Middelen (LSM-A Middelen). Beide onderzoeken zijn representatief voor de volwassen Nederlandse bevolking. Zie voor meer informatie: Bijlage A.

De hoofdbron voor middelengebruik onder volwassenen van 18 jaar en ouder is de Gezondheidsenquête (GE). De GE wordt elk jaar uitgevoerd door het CBS. De gegevens over onder andere middelengebruik worden verzameld met een online vragenlijst of persoonlijk interview. Bij het persoonlijke interview vullen deelnemers gevoelige vragen over bijvoorbeeld drugsgebruik zelf in via een computer. Het gebruik van paddo’s en LSD wordt sinds 2015 op vergelijkbare wijze uitgevraagd in de vragenlijst van de GE. In 2024 vulden 7.740 volwassenen van 18 jaar en ouder de vragenlijst van de GE in.

Verdiepende gegevens over middelengebruik komen uit de Aanvullende Module Middelen (LSM-A Middelen). De LSM-A Middelen is een aparte verdiepende vragenlijst die sinds 2016 om de twee jaar wordt uitgezet. De vragenlijsten worden meestal digitaal afgenomen, maar ook via een (telefonisch) interview. Bij het persoonlijke interview vullen deelnemers gevoelige vragen over bijvoorbeeld drugsgebruik zelf in via een computer. De LSM-A Middelen bevat naast de vragen over de middelen die in de GE worden meegenomen ook vragen over middelen zoals truffels, nieuwe psychoactieve stoffen (NPS) en psychoactieve medicatie. Daarnaast worden sommige drugs, zoals cocaïne en crack, apart uitgevraagd, terwijl deze in de GE onder één categorie vallen. Ook worden aanvullende vragen gesteld over gebruiksfrequentie, aankooplocaties, gezondheidsproblemen en hulpzoekgedrag. In 2024 vulden 10.085 volwassenen van 18 jaar en ouder de vragenlijst van de LSM-A Middelen in.

Regionale cijfers

Naast de landelijke cijfers uit de Leefstijlmonitor zijn er ook regionale cijfers beschikbaar over drugsgebruik uit de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen. De meest recente gegevens komen uit 2024 ​[1]​, toen meer dan 135.000 jongvolwassenen tussen de 16 en 25 jaar de vragenlijst invulden. In tegenstelling tot 2022 werd er in 2024 geen steekproef getrokken; de vragenlijst was via een open link beschikbaar en respondenten werden vooral geworven via sociale media. De resultaten zijn gestandaardiseerd naar GGD-regio, leeftijd en gender om representativiteit te verbeteren, maar de wervingsmethode kan mogelijk leiden tot een oververtegenwoordiging van jongvolwassenen met een slechtere (mentale) gezondheid. Deze cijfers zijn door verschillen in de vraagstelling en leeftijdsgroep niet direct vergelijkbaar met de cijfers uit de GE of de LSM-A Middelen, maar bieden wel inzicht in regionale verschillen in middelengebruik onder 16-25-jarigen.

Het monitoren van psychedelica is lastig

Vanwege het aantal stoffen dat kan worden gecategoriseerd als (klassieke) psychedelica en de verschillende chemische structuren en farmacologische eigenschappen, is het monitoren van deze groep stoffen lastig. Omdat er geen eenduidige definitie van psychedelica bestaat, vragen we naar specifieke stoffen die onder de groep klassieke psychedelica vallen:

  • In de Gezondheidsenquête wordt sinds 2015 gevraagd naar het gebruik van LSD en naar het gebruik van paddo’s.
  • In de LSM-A wordt sinds 2016 het gebruik van truffels uitgevraagd, en sinds 2022 ook het gebruik van ayahuasca.
  • In de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen werd in 2022 en 2024 gevraagd naar het gebruik van paddo’s/truffels.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    GGD’en, RIVM. Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2024. https://www.monitorgezondheid.nl/gezondheidsmonitor-jongvolwassenen/2024. 2025.

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2025. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.

In deze paragraaf:

Start met typen en klik op zoeken

Accessibility by WAH