18.2.2 Gebruik onder groepen in de volwassen bevolking

Let op: er zijn nieuwe kerncijfers over het gebruik van psychedelica (LSD & paddo’s) in 2023, deze zijn te vinden in de Kerncijfertabel Gezondheidsenquête. De gegevens worden later dit jaar verwerkt in de paragrafen, wanneer ook de aanvullende analyses en significantie toetsen zijn uitgevoerd.

In het kort: Het gebruik van psychedelica (LSD, paddo’s en truffels) komt vaker voor onder mannen, jongvolwassenen (18-29 jaar), hoogopgeleiden en in grote steden. Het laatste-jaar-gebruik van paddo’s is in de afgelopen jaren geleidelijk gestegen onder vrouwen, 30-49 jarigen en onder hoogopgeleiden. Ook het laatste-jaar-gebruik van truffels nam in de afgelopen jaren toe onder vrouwen en 30-49-jarigen, en ook in (zeer) sterk stedelijke gebieden steeg het truffelgebruik.

Snel naar:

De cijfers over het gebruik van LSD, paddo’s en truffels kunnen worden uitgesplitst naar geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, herkomst en stedelijkheid. Het aantal laatste-jaar- en laatste-maand-gebruikers van LSD en het aantal laatste-maand-gebruikers van paddo’s en truffels in de steekproef is te klein om nader uit te splitsen naar deze demografische kenmerken. Ook het aantal gebruikers van ayahuasca (ooit, laatste jaar, laatste maand) is te klein om nader uit te splitsen. Onderstaande tekst heeft daarom alleen betrekking op het gebruik ooit in het leven (LSD, paddo’s, truffels) en in het laatste jaar (paddo’s, truffels).

Geslacht

• Ongeveer twee keer zoveel mannen als vrouwen gebruiken LSD, paddo’s en/of truffels. Wel is onder vrouwen het laatste-jaar-gebruik van paddo’s en truffels toegenomen tussen 2015/2016 en 2022, maar gelijk gebleven onder mannen.

Leeftijd

• Het ooitgebruik van LSD lag in 2022 het laagst onder 50-plussers. Er waren geen verschillen tussen 18-29-jarigen en 30-49-jarigen.
• De gemiddelde leeftijd van alle laatste-jaar-gebruikers van LSD was 29,6 jaar in 2022.
• Lees meer over LSD-gebruik onder jongeren en jongvolwassen op deze pagina.

• Het ooitgebruik van paddo’s kwam in 2022 het minst voor onder 50-plussers. Paddogebruik ooit in het leven kwam onder 18-29-jarigen en 30-49-jarigen even vaak voor.
• Het laatste-jaar-gebruik van paddo’s was onder 50-plussers eveneens het laagst. Onder 18-29-jarigen lag het laatste-jaar-gebruik wel hoger dan onder 30-49-jarigen.
• Ten opzichte van 2021 is het laatste-jaar-gebruik van paddo’s in 2022 onder alle leeftijdsgroepen onveranderd. Vergeleken met 2015 is het gebruik in 2022 onder zowel 18-29-jarigen en 30-49-jarigen gestegen. Deze stijging was het grootst onder 30-49-jarigen.
• De gemiddelde leeftijd van alle laatste-jaar-gebruikers van paddo’s was 29,3 jaar in 2022.
• In de LSM-A is aan paddogebruikers gevraagd op welke leeftijd zij dit middel voor het eerst namen. De helft van de volwassen Nederlanders die in het afgelopen jaar paddo’s gebruikte, nam dit middel tussen hun 18e en 30e levensjaar voor het eerst. De gemiddelde startleeftijd van alle gebruikers is 26,3 jaar.
• Lees meer over paddogebruik onder jongeren en jongvolwassen op deze pagina.

• Het ooitgebruik van truffels was in 2022 het hoogst onder 18-29-jarigen en het laagst onder 50-plussers. Het gebruik van truffels in het laatste jaar is eveneens het hoogst onder jongvolwassenen (2,9%) en het laagst onder 50-plussers (0,1%).
• Het laatste-jaar-gebruik van truffels is onder 30-49-jarigen tussen 2016 en 2020 geleidelijk gestegen, maar het gebruik verschilt niet van de vorige meting in 2020. Onder jongvolwassenen (18-29 jaar) en 50-plussers is het gebruik tussen 2016 en 2022 onveranderd.
• De gemiddelde leeftijd van alle laatste-jaar-gebruikers van truffels was 27,6 jaar in 2022.
• In de LSM-A is aan truffelgebruikers gevraagd op welke leeftijd zij dit middel voor het eerst namen. De helft van de volwassen Nederlanders die in het afgelopen jaar truffels gebruikte, nam dit middel tussen hun 18e en 26e levensjaar voor het eerst. Een kwart van de truffelgebruikers was jonger dan 18 jaar toen ze voor het eerst gebruikten, en een kwart was ouder dan 26 jaar. De gemiddelde startleeftijd van de gebruikers is 23,8 jaar.
• Lees meer over truffelgebruik onder jongeren en jongvolwassen op deze pagina.

Opleidingsniveau

• Hoogopgeleide personen hebben ongeveer twee tot drie keer zo vaak ervaring met LSD-, paddo- en truffelgebruik als laagopgeleiden.
• Als we kijken naar het laatste-jaar-gebruik dan zijn de verschillen nog groter. Bij paddo’s gaat het om een factor 16 en bij truffels om een factor 4.
• Onder laagopgeleiden en middelbaar opgeleiden is het laatste-jaar-gebruik van paddo’s tussen 2015 en 2022 onveranderd. Onder hoogopgeleiden is het laatste-jaar-gebruik in dezelfde periode toegenomen, maar het gebruik in 2022 verschilt niet significant van 2021. Het laatste-jaar-gebruik van truffels is voor alle opleidingsniveaus onveranderd tussen 2016 (eerste meting) en 2022.

Herkomst

• Het aantal mensen dat ervaring heeft met LSD ligt het laagst onder volwassenen van Nederlandse herkomst. Nederlanders met een Europese herkomst hebben het vaakst ervaring met LSD, gevolgd door Nederlanders met een niet-Europese herkomst.
• Het ooitgebruik van truffels ligt ook hoger onder Nederlanders met een Europese herkomst, maar er zijn geen verschillen tussen Nederlanders met een herkomst van buiten Europa of volwassenen met een Nederlandse herkomst.
• Er zijn geen verschillen naar herkomst in het ooitgebruik van paddo’s. Het laatste-jaar-gebruik van paddo’s ligt het laagst onder volwassenen uit Nederland. Er zijn geen verschillen tussen Nederlanders met een Europese herkomst en Nederlanders met een herkomst van buiten Europa.
• Sinds 2022 hanteert het CBS een nieuwe indeling naar herkomst (zie Bijlage A1). Om deze reden zijn er geen trendgegevens beschikbaar naar herkomst.

Stedelijkheid

• In (zeer) stedelijke gebieden is het gebruik van LSD, paddo’s en truffels ooit in het leven hoger dan in matig of weinig/niet stedelijke gebieden.
• Het gebruik in het laatste jaar van paddo’s en truffels ligt ook hoger in (zeer) sterk stedelijke gebieden dan in matig en weinig/niet stedelijke gebieden. Vooral voor truffels zijn de verschillen tussen (zeer) sterk stedelijk en weinig/niet stedelijk groot.
• Tussen 2016 (eerste meting) en 2022 is het laatste-jaar-gebruik van truffels in (zeer) sterk stedelijke gebieden ook gestegen. Paddogebruik bleef in diezelfde periode onveranderd.

Aanvullende informatie