HomeGebruik: algemene bevolking18.2.2 Veranderingen in psychedelicagebruik onder volwassenen

18.2.2 Veranderingen in psychedelicagebruik onder volwassenen

Is het gebruik van psychedelica onder volwassenen veranderd?

In het kort: Het gebruik van paddo’s, LSD en truffels in het laatste jaar onder volwassenen is sinds de vorige meting stabiel, maar op lange termijn gestegen. De stijging in het paddogebruik deed zich voor onder mannen en vrouwen, 18-29-jarigen en 30-40-jarigen, hoogopgeleiden en volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden. De stijging in het truffelgebruik deed zich voor onder vrouwen, 30-40-jarigen, laagopgeleiden en volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden. Er zijn nog geen trendgegevens beschikbaar voor ayahuasca.   

Snel naar:

Paddogebruik sinds vorige meting stabiel, maar op lange termijn gestegen 

Het gebruik van paddo’s in het laatste jaar en in de laatste maand is in 2023 niet veranderd vergeleken met de vorige meting uit 2022. Het paddogebruik ooit in het leven ligt in 2023 wel hoger dan in 2022. Vergeleken met de eerste meting in 2015 is in 2023 het paddogebruik (ooit, laatste jaar, laatste maand) hoger.

Paddogebruik is onder mannen en vrouwen op lange termijn gestegen

In 2023 verschilt het percentage mannen en vrouwen dat in het laatste jaar paddo’s heeft gebruikt niet van 2022. Vergeleken met 2015 is in 2023 zowel het percentage mannen als vrouwen dat in het laatste jaar paddo’s heeft gebruikt hoger.

Paddogebruik is onder 18-29-jarigen en 30-40-jarigen op lange termijn gestegen

Tussen 2022 en 2023 is er voor geen van de leeftijdsgroepen een statistisch significante verandering in het gebruik van paddo’s. Vergeleken met 2015 is het percentage dat in het laatste jaar paddo’s heeft gebruikt onder 18-29-jarigen en onder 30-49-jarigen in 2023 hoger (respectievelijke 2,7% versus 1,4%  en 1,3% versus 0,3%). Onder 50-plussers is het paddogebruik in 2023 niet anders dan in 2015.

De gemiddelde leeftijd van paddogebruikers is stabiel

De gemiddelde leeftijd van de volwassenen die in het laatste jaar paddo’s hebben gebruikt is in 2023 niet anders dan in 2022. Ook vergeleken met 2015 is in 2023 de gemiddelde leeftijd van de paddogebruikers niet veranderd.  

Paddogebruik is onder hoogopgeleiden op lange termijn gestegen

Tussen 2022 en 2023 is er voor geen van de opleidingsniveaus een statistisch significante verandering in het gebruik van paddo’s. Onder hoogopgeleiden is het percentage dat in het laatste jaar paddo’s heeft gebruikt in 2023 (1,6%) hoger dan in 2015 (0,9%). Onder middelbaar- en laagopgeleiden is het paddogebruik in 2023 niet anders dan in 2015.

Nog geen trendgegevens voor herkomstgroepen beschikbaar voor paddogebruik

Onder alle herkomstgroepen is het paddogebruik in het laatste jaar in 2023 niet anders dan in 2022. Sinds 2022 gebruikt het CBS een nieuwe indeling naar herkomst, er zijn daarom nog geen trendgegevens voor de nieuwe herkomstgroepen beschikbaar voor paddo’s.

Paddogebruik is onder volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden op lange termijn gestegen

Tussen 2022 en 2023 is er voor geen van de stedelijkheidsniveaus een statistisch significante verandering in het gebruik van paddo’s. Vergeleken met 2015 is het percentage dat in het laatste jaar paddo’s heeft gebruikt alleen onder volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden hoger in 2023 (0,7% versus 1,4%).

LSD-gebruik sinds vorige meting stabiel, maar op lange termijn gestegen 

Het gebruik van LSD (ooit, laatste jaar, laatste maand) is in 2023 niet veranderd vergeleken met de vorige meting in 2022. Vergeleken met de eerste meting in 2015 is het LSD-gebruik (ooit, laatste jaar) wel hoger.

Truffelgebruik op lange termijn gestegen 

Het gebruik van truffels in het laatste jaar en in de laatste maand is in 2022 niet veranderd vergeleken met de vorige meting uit 2020. Het truffelgebruik ooit in het leven ligt in 2022 wel hoger dan in 2020. Vergeleken met de eerste meting in 2016 is in 2022 het truffelgebruik (ooit, laatste jaar, laatste maand) hoger.

Truffelgebruik is alleen onder vrouwen op lange termijn gestegen

In 2022 verschilt het percentage mannen en vrouwen dat in het laatste jaar truffels heeft gebruikt niet van 2022. Vergeleken met 2016 is in 2022 het percentage vrouwen dat in het laatste jaar truffels heeft gebruikt hoger, en onder mannen onveranderd.

Truffelgebruik is alleen onder 30-40-jarigen op lange termijn gestegen

Tussen 2020 en 2022 is er voor geen van de leeftijdsgroepen een statistisch significante verandering in het gebruik van truffels. Onder 30-49-jarigen is het percentage dat in het laatste jaar truffels heeft gebruikt in 2022 (0,6%) hoger dan in 2016 (0,2%). Voor de andere leeftijden is het truffelgebruik in 2022 niet anders dan in 2016.

Truffelgebruik is alleen onder laagopgeleiden op lange termijn gestegen

Tussen 2020 en 2022 is er voor geen van de opleidingsniveaus een statistisch significante verandering in het gebruik van truffels. Onder laagopgeleiden is het percentage dat in het laatste jaar truffels heeft gebruikt in 2022 (0,3%) hoger dan in 2016 (0%). Voor de andere opleidingsniveaus is het truffelgebruik in 2022 niet anders dan in 2016.

Nog geen trendgegevens voor herkomstgroepen beschikbaar voor truffelgebruik

Sinds 2022 hanteert het CBS een nieuwe indeling naar herkomst, er zijn daarom nog geen trendgegevens voor de nieuwe herkomstgroepen beschikbaar voor truffels.

Truffelgebruik is alleen onder volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden op lange termijn gestegen

Tussen 2020 en 2022 is er voor geen van de stedelijkheidsniveaus een statistisch significante verandering in het gebruik van truffels. Onder volwassenen in (zeer) sterk stedelijke gebieden is het percentage dat in het laatste jaar truffels heeft gebruikt in 2022 (1,1%) hoger dan in 2016 (0,7%). Voor de andere stedelijkheidsniveaus is het truffelgebruik in 2022 niet anders dan in 2016.

Nog geen trendgegevens voor ayahuascagebruik beschikbaar

Er zijn nog geen vergelijkbare trendgegevens beschikbaar voor het gebruik van ayahuasca in de algemene bevolking. Dat komt omdat het gebruik van ayahuasca in 2022 voor het eerst is uitgevraagd in de vragenlijst van de LSM-A Middelen.

Landelijke cijfers

Landelijke cijfers over het gebruik van drugs worden verzameld in de Leefstijlmonitor. De Leefstijlmonitor bestaat uit meerdere bronnen.

De hoofdbron voor drugsgebruik onder volwassenen (18+) is de Gezondheidsenquête (GE). Dit is een vragenlijst waarmee we gegevens verzamelen over hoeveel mensen drugs gebruiken. De vragenlijst wordt ieder jaar herhaald.

Verdiepende gegevens over drugsgebruik komen uit de Aanvullende Module Middelen (LSM-A Middelen). De LSM-A Middelen is een aparte dieptestudie die sinds 2016 om de twee jaar wordt uitgevoerd. In deze vragenlijst worden ook de frequentie van gebruik en probleemgebruik, aankooplocaties, aan middelen gerelateerde gezondheidsproblemen en hulpzoekgedrag uitgevraagd.

De GE en LSM-A zijn twee losstaande onderzoeken. Beide onderzoeken zijn zoveel mogelijk vergelijkbaar opgezet. Maar er zijn wel verschillen tussen de twee onderzoeken, zoals de manier waarop de vragenlijst wordt afgenomen, steekproeftrekking en beloningen. Hierdoor kunnen sommige cijfers uit de GE verschillen van de cijfers uit de LSM-A. Lees daarover meer op deze pagina.

Het gebruik van paddo’s en truffels ooit in het leven en in het laatste jaar kan worden uitgesplitst naar geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, herkomst en stedelijkheid. Het aantal paddo- en truffelgebruikers in de laatste maand in de steekproef is te klein om nader uit te splitsen naar deze demografische kenmerken. Voor veranderingen over tijd kijken we alleen naar het gebruik in het laatste jaar. 

Vanwege het kleine aantal gebruikers worden de gegevens over het gebruik van LSD en ayahuasca niet verder uitgesplitst naar demografische subgroepen.

Het monitoren van psychedelica is lastig

Vanwege het aantal stoffen dat kan worden gecategoriseerd als (klassieke) psychedelica en de verschillende chemische structuren en farmacologische eigenschappen, is het monitoren van deze groep stoffen lastig. Omdat er geen eenduidige definitie van psychedelica bestaat, vragen we naar specifieke stoffen die onder de groep klassieke psychedelica vallen:

  • In de Gezondheidsenquête wordt sinds 2015 gevraagd naar het gebruik van LSD en naar het gebruik van paddo’s.
  • In de LSM-A wordt sinds 2016 het gebruik van truffels uitgevraagd, en sinds 2022 ook het gebruik van ayahuasca.

Aanvullende informatie

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.