Tabak
Home ❯ Tabak ❯ 12.3 Gebruik: jongeren en jongvolwassenen

12.3 Gebruik: jongeren en jongvolwassenen

Wijzigingsdatum: 02 | 09 | 2024

In deze paragraaf:

12.3.1 Roken onder scholieren regulier voortgezet onderwijs

Hoeveel scholieren roken tabak?

In het kort: In 2023 had 16,1% van de scholieren van het regulier voortgezet onderwijs (12-16 jaar) ooit tabak gerookt, 8,5% rookte in de laatste maand en 2,2% rookt dagelijks. Meer meisjes dan jongens en meer scholieren met een Nederlandse herkomst dan scholieren met een niet-Nederlandse herkomst roken tabak. De leeftijd waarop scholieren voor het eerst gaan roken is 13,4 jaar. Vwo-scholieren hebben minder ervaring met het roken van tabak dan scholieren van de andere schoolniveaus. Ook zijn er regionale en lokale verschillen in het roken van tabak onder scholieren.

Ongeveer één op de zes scholieren heeft ooit gerookt

In 2023 had 16,1% van de 12-16-jarige scholieren van het regulier voortgezet onderwijs ooit tabak gerookt, 8,5% rookte in de laatste maand en 2,2% rookte dagelijks.

Meer meisjes dan jongens roken

Meer meisjes dan jongens hebben ooit of in de laatste maand gerookt. Dagelijks roken verschilt niet tussen jongens en meisjes.

Roken neemt toe met de leeftijd

Het roken van tabak neemt sterk toe met de leeftijd. Ter illustratie: onder 12-jarigen heeft 3,9% ooit tabak gerookt, vergeleken met 31,3% van de 16-jarigen. 

Scholieren beginnen op 13,4-jarige leeftijd met roken; dagelijks roken begint op 13,6-jarige leeftijd 

De gemiddelde leeftijd waarop scholieren voor het eerst roken is 13,4 jaar. De gemiddelde leeftijd waarop scholieren beginnen met dagelijks roken is 13,6 jaar.

Roken komt het minst voor onder vwo-scholieren

Het percentage schollieren dat ooit heeft gerookt is het laagst onder vwo-leerlingen (10,5%) vergeleken met de andere schoolniveaus (16-21%). Ook het percentage scholieren dat in de laatste maand heeft gerookt is het laagst onder vwo-leerlingen. Dagelijks roken is het laagst onder vwo-scholieren, maar alleen het verschil met vmbo-b/k is significant.

Roken komst het meest voor onder leerlingen met een Nederlandse herkomst

Het percentage scholieren dat ooit of in de laatste maand heeft gerookt is hoger onder leerlingen dan met een Nederlandse herkomst dan onder leerlingen met een niet-Nederlandse herkomst. Dagelijks roken verschilt niet naar herkomst.

Roken verschilt per regio en per gemeente

Volgens de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 zijn er regionale en lokale verschillen in het roken van tabak onder scholieren (onderzoek is alleen uitgevoerd in leerjaar 2 en 4).

Per GGD (Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst)-regio varieert het percentage wekelijks roken van sigaretten of shag van 3,2% (GGD Brabant-Zuidoost) tot 9,2% (GGD Gooi en Vechtstreek). Per gemeente varieert het percentage jongeren dat minstens één keer per week sigaretten of shag rookt van 1,2% (gemeente Oss) tot 16,5% (gemeente Staphorst).

Meer informatie over de onderzoeken op deze pagina 

Kerncijfers jongeren: Leefstijlmonitor

Cijfers over middelengebruik worden gerapporteerd op de website ScholierenMonitor. De cijfers zijn afkomstig uit het Peilstationsonderzoek dat elke vier jaar wordt herhaald. Daarnaast zijn voor een aantal kerngegevens cijfers gebruikt van het HBSC-onderzoek uit 2017 en 2021. Beide onderzoeken zijn onderdeel van de Leefstijlmonitor en leveren landelijk representatieve cijfers voor 12-16-jarige scholieren van het regulier voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo). De HBSC-studie en het Peilstationsonderzoek wisselen elkaar om de twee jaar af. Sinds 2017 worden de onderzoeksmethoden en analyses van beide studies zo goed mogelijk op elkaar afgestemd, waardoor we de kerncijfers over de jaren heen goed met elkaar kunnen vergelijken. Deze kerncijfers worden daarnaast om de vier jaar aangevuld met verdiepende gegevens over middelengebruik die zijn uitgevraagd in het Peilstationsonderzoek. De meest recente cijfers komen uit het Peilstationsonderzoek uit 2023 ​[1]​.

Hoe is het Peilstationsonderzoek onderzoek uitgevoerd?

De gegevens zijn verzameld met behulp van een anonieme vragenlijst (sinds 2015 digitaal). De vragenlijst is klassikaal afgenomen. In totaal deden 6.974 scholieren (12 t/m 16 jaar) uit alle leerjaren van het vmbo, havo en vwo mee.

Methodewijzigingen 2023

In 2023 is de dataverzameling van het Peilstationsonderzoek in het voortgezet onderwijs op enkele onderdelen anders uitgevoerd dan in eerdere jaren. Zo vond voor leerjaar 2 en 4 een samenwerking plaats met de GGD: in de klassen die meededen met de Gezondheidsmonitor (GM) Jeugd, kreeg één willekeurige leerling per twee klassen de vragenlijst van het Peilstationsonderzoek. De andere leerlingen kregen de vragenlijst van de GM Jeugd. De vragenlijstafname in leerjaar 2 en 4 vond plaats onder begeleiding van de leerkracht, er was géén getrainde onderzoeksassistent aanwezig. Daarnaast was het in 2023 voor het eerst mogelijk om de vragenlijst op een smartphone in te vullen. Om deze reden is een aantal vragen op een andere manier weergegeven in de vragenlijst. Het is moeilijk in te schatten in welke mate de methodeveranderingen invloed hebben gehad op de resultaten van het onderzoek. Met name het relatief grote aantal missende gegevens in leerjaar 2 en 4 kan van invloed zijn geweest op de schattingen van het middelengebruik. Vergelijkingen tussen 2023 en eerdere jaren moeten daarom voorzichtig worden geïnterpreteerd.

Regionale en lokale cijfers: Gezondheidsmonitor Jeugd

Regionale en lokale cijfers over alcoholgebruik worden verzameld in de Gezondheidsmonitor (GM) Jeugd van de GGD’en en het RIVM. Iedere vier jaar worden gegevens verzameld over de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van jongeren. De meest recente cijfers komen uit 2023 ​[2]​.

Hoe is de Gezondheidsmonitor Jeugd uitgevoerd?

In 2023 is de Gezondheidsmonitor Jeugd uitgevoerd in alle 25 GGD-regio’s. In alle GGD-regio’s werden alle middelbare scholen uitgenodigd om mee te doen. De gegevens zijn verzameld met behulp van een anonieme digitale vragenlijst. In totaal deden 188.421 leerlingen uit leerjaar 2 en 4 van 885 scholen van het regulier voortgezet onderwijs mee.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    Rombouts M, Morren K, Van Dorsselaer S, Tuithof M, Monshouwer K. Peilstationsonderzoek Scholieren 2023. [Internet]. Trimbos-instituut; 2024. Available from: https://cijfers.trimbos.nl/scholierenmonitor/scholierenmonitor
  2. 2.
    GGD’en, RIVM. Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 [Internet]. 2024. Available from: https://statline.rivm.nl/#/RIVM/nl/dataset/50131NED/table?ts=1716872576764

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2025. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.

In deze paragraaf:

Start met typen en klik op zoeken

Accessibility by WAH