HomeCannabis3.2.2 Gebruik onder groepen in de volwassen bevolking

3.2.2 Gebruik onder groepen in de volwassen bevolking

Let op: er zijn nieuwe kerncijfers over cannabisgebruik in 2023, deze zijn te vinden in de Kerncijfertabel Gezondheidsenquête. De gegevens worden later dit jaar verwerkt in de paragrafen, wanneer ook de aanvullende analyses en significantie toetsen zijn uitgevoerd.

In het kort: Cannabisgebruik komt vaker voor onder mannen, 18-19-jarigen en twintigers, hoogopgeleiden en mensen met een niet-Nederlandse of niet-Europese herkomst.

Snel naar:

Deze paragraaf beschrijft kerncijfers over het gebruik van cannabis in de bevolking van 18 jaar en ouder op basis van de Gezondheidsenquête, jaarlijks uitgevoerd door het CBS in samenwerking met het RIVM en het Trimbos-instituut. Aanvullende gegevens zijn afkomstig uit de tweejaarlijkse Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor (LSM-A). Daar waar resultaten zijn opgenomen uit de LSM-A, wordt dit apart vermeld.

Kerncijfers over cannabisgebruik in de bevolking van 18 jaar en ouder zijn vanaf 2015 beschikbaar. Voor meer informatie over de Gezondheidsenquête zie bijlage A1 en voor meer informatie over de Leefstijlmonitor zie bijlage A2.

Regionale cijfers over het gebruik van cannabis zijn afkomstig van de Gezondheidsmonitor van de GGD’en, samen met het CBS en het RIVM ​[1]​. Deze monitor is in 2012 gestart en wordt vierjaarlijks uitgevoerd in de bevolking vanaf 18 jaar. De laatste meting vond plaats in 2020.

Daarnaast zijn er ook landelijke en regionale gegevens over cannabisgebruik beschikbaar uit de GGD Corona Gezondheidsmonitor jongvolwassen 2022 ​[2]​. Deze cijfers zijn door de verschillende vraagstelling en leeftijdsgroep niet vergelijkbaar met de cijfers uit de Gezondheidsenquête of de Leefstijlmonitor maar geven wel een beeld van regionale verschillen in cannabisgebruik onder 16-25-jarigen. Deze gegevens zijn toegevoegd aan het onderdeel over regionale verschillen op deze pagina.

Naast gegevens over het gebruik van cannabis in de algemene bevolking en demografische verschillen in Nederland, worden gegevens gepresenteerd uit rioolwateranalyses, zie § 3.5.1. Gegevens uit rioolwateranalyses moeten voorzichtig worden geïnterpreteerd omdat ze maar beperkt inzicht kunnen geven in de mate van drugsgebruik in de algemene bevolking of in regionale verschillen (zie Bijlage B7) ​.

De cijfers over het gebruik van cannabis (wiet en hasj) kunnen worden uitgesplitst naar geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, herkomst en stedelijkheid.

Geslacht

Onder mannen gebruikt een groter deel cannabis dan onder vrouwen.

  • Het laatste-jaar-gebruik was in 2022 onder mannen ruim twee keer zo hoog als onder vrouwen (zie tabel hieronder).
  • Het laatste-maand-gebruik was onder mannen bijna drie keer zo hoog als onder vrouwen.
  • Het verschil was het grootst voor het (bijna) dagelijks gebruik. Van de mannen gebruikte 2,3% (bijna) dagelijks, tegenover 0,7% van de vrouwen.

Leeftijd

Gebruik van cannabis komt het meest voor onder jongvolwassenen.

  • Ongeveer een kwart van de 18-24-jarigen had in 2022 in het afgelopen jaar cannabis gebruikt. In de oudere leeftijdsgroepen lag het cannabisgebruik lager. Zie ook het figuur hieronder.
  • De gemiddelde leeftijd van alle laatste-jaar-gebruikers was 32,3 jaar, dit verschilt niet significant van 2021 (32,0 jaar) of van 2015 (31,7 jaar).
  • In de LSM-A 2022 is aan de laatste-jaar-gebruikers gevraagd hoe oud zij waren toen zij voor het eerst cannabis gebruikten. De helft van hen was tussen de 16 en 20 jaar oud.
  • Lees meer over cannabisgebruik onder jongeren en jongvolwassen op deze pagina.

Opleidingsniveau

Onder hoogopgeleiden gebruikt een groter deel cannabis dan onder laagopgeleiden. Bijna (dagelijks) cannabisgebruik komt onder hoogopgeleiden echter juist minder vaak voor.

  • Het laatste-jaar-gebruik is onder laagopgeleiden in 2022 (5,4%) hoger dan in 2021 (3,9%). Het gebruik is daarmee weer op hetzelfde niveau als in 2020 (5,1%). Onder middelbaar en hoogopgeleiden is het laatste-jaar-gebruik in 2022 op hetzelfde niveau als in 2021.
  • Hoogopgeleiden hadden in 2022 ruim twee keer zo vaak ervaring met cannabis dan laagopgeleiden. Middelbaaropgeleiden zaten daar tussenin.
  • Ook het laatste-jaar-gebruik was het hoogst onder hoogopgeleiden.
  • Het laatste-maand-gebruik was ongeveer gelijk onder hoog-, middelbaar- en laagopgeleiden.
  • Het percentage volwassenen dat (bijna) dagelijks cannabis gebruikt was lager onder hoogopgeleiden (1,0%) dan onder middelbaar- (1,7%) en laagopgeleiden (1,8%).

Herkomst

Onder mensen met een Nederlandse herkomst gebruikte een kleiner deel cannabis in het afgelopen jaar dan onder mensen met een Europese of niet-Europese herkomst.

  • Mensen met een Europese herkomst hadden in 2022 vaker ervaring met cannabis dan mensen met een Nederlandse of niet-Europese herkomst.
  • Sinds 2022 gebruikt het CBS een nieuwe indeling naar herkomst (zie Bijlage A1). Er zijn daarom geen trendgegevens naar herkomst beschikbaar.

Stedelijkheid

Cannabisgebruik komt meer voor in de grote steden.

  • In (zeer) (sterk) stedelijke gebieden lag in 2022 het percentage ooit-, laatste-jaar- en laatste-maand-gebruik van cannabis anderhalf tot ruim twee keer hoger dan in minder stedelijke gebieden.
  • Ook het percentage (bijna) dagelijks gebruikers was hoger in (zeer) sterk stedelijke gebieden dan in minder stedelijke gebieden.

Werkenden

In 2023 heeft het Trimbos-instituut voor het eerst gegevens gepubliceerd over het middelengebruik onder werkenden versus niet-werkenden ​[3]​. Hiervoor zijn de gegevens gebruikt van de LSM-A van het peiljaar 2022.

Het laatste-jaar-gebruik van cannabis is lager onder werkenden dan onder niet-werkenden.

Regionale verschillen in het gebruik van cannabis

Voor cannabis is van 2017 tot en met 2019 de gezamenlijke Gezondheidsmonitor van de GGD’en, het CBS en het RIVM uitgevoerd onder volwassenen van 18 jaar en ouder ​[1]​. Het percentage gebruikers van cannabis is niet gelijk verdeeld over Nederland.

  • In de GGD-regio Amsterdam is het percentage volwassenen dat aangeeft in de afgelopen 12 maanden cannabis te hebben gebruikt, significant het hoogst (16,9%).
  • In de GGD-regio’s Noord- en Oost-Gelderland, Zuid-Holland Zuid, Twente, Zeeland en Gelderland-Midden is het percentage volwassenen dat in de voorgaande 12 maanden cannabis gebruikte, significant lager (minder dan 5%) dan in de rest van Nederland.
  • In de periode 2017-2019 geeft gemiddeld 7,3% van de volwassenen aan in de afgelopen 12 maanden voorafgaande aan de gezondheidsenquête cannabis te hebben gebruikt.

Ook uit de GGD Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen die wordt gehouden onder 16-25-jarigen blijkt dat er regionale verschillen bestaan in het gebruik van cannabis ​[2]​.

  • Er bestaan grote verschillen in cannabisgebruik tussen de GGD-regio’s. In 2022 had 8,9% van de 16-25-jarigen in de GGD-regio Limburg-Noord in de afgelopen vier weken cannabis gebruikt, in de GGD-regio Amsterdam lag dit percentage ruim twee keer zo hoog (22,6%). 

In 2022 analyseerde het EMCDDA gegevens van rioolwateranalyses uit 156 Europese steden, waaronder Amsterdam, Utrecht en Eindhoven​.  De resultaten worden in § 3.5.1 beschreven, ook deze resultaten suggereren dat er regionale verschillen bestaan in het gebruik van cannabis. Het is echter nog onduidelijk in hoeverre rioolwateranalyses gebruikt kunnen worden om een goede vergelijking te maken van het cannabisgebruik in verschillende regio’s (zie Bijlage B7) ​[4]​.

Aanvullende informatie

Bronnen

  1. 1.
    Volksgezondheidenzorg.info. Cannabisgebruik 2017-2019: Per GGD-regio, bevolking 18 jaar of ouder: 15-10-2020 [Internet]. 2020. Available from: https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/drugsgebruik/regionaal-internationaal/regionaal#node-cannabisgebruik-volwassenen-ggd-regio
  2. 2.
    GGD’en en RIVM. Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022 [Internet]. 2023. Available from: https://www.vzinfo.nl/drugsgebruik/regionaal/jongvolwassenen
  3. 3.
    Tuithof M, Blokland M, Sannen M. Alcohol, drugs, medicijnen (ADM) en werk. Werkend Nederland in 2022. Utrecht: Trimbos-instituut;
  4. 4.
    EMCDDA. Wastewater analysis and drugs — a European multi-city study: Page last updated: March 2022 [Internet]. 2022. Available from: https://www.emcdda.europa.eu/publications/html/pods/waste-water-analysis_en#source-data

Hoe te verwijzen

    Nationale Drug Monitor, editie 2024. . . Geraadpleegd op: . Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.